07 జ్ఞానవిజ్ఞాన యోగము సారాంశం

భగవద్గీతలో ఏడవ అధ్యాయము "జ్ఞాన విజ్ఞాన యోగము" అనే పేరుతో ప్రసిద్ధి చెందింది. ఇందులో శ్రీకృష్ణుడు ఆత్మజ్ఞానాన్ని, పరమాత్మ తత్వాన్ని మరియు విశ్వరూపాన్ని వివరంగా వివరించాడు. ఈ అధ్యాయంలో ఉన్న ముఖ్య భావనలు మనిషి జీవితాన్ని, ఆధ్యాత్మిక మార్గాన్ని సరళంగా కానీ అత్యంత లోతుగా వివరించుతాయి. జ్ఞానము మరియు విజ్ఞానము అనే రెండు పదాలు ఈ అధ్యాయానికి ప్రాణంగా నిలుస్తాయి.

జ్ఞానము మరియు విజ్ఞానము అంటే ఏమిటి?

జ్ఞానము అంటే పరమతత్వముపై మానవునికి లభించే సార్వత్రిక భావజ్ఞానం. అంటే “భగవంతుడు ఈ సృష్టిలో ప్రతి ఒక్కటిలో ఉన్నాడు” అనే భావన, ఆయన స్వరూపం, గుణగణాలు మొదలైన విషయాలను తెలుసుకోవడం.

విజ్ఞానము అంటే ఆ జ్ఞానాన్ని అనుభవపూర్వకంగా తెలుసుకోవడం. అంటే భగవంతుని సాన్నిధ్యం అనుభవించడం, అతని లీలలు ప్రత్యక్షంగా తెలుసుకోవడం, ఆత్మ సాక్షాత్కారం పొందడం.

శ్రీకృష్ణుడు ఈ అధ్యాయంలో జ్ఞానాన్ని విశ్వానికి ముడిపెట్టి, విజ్ఞానాన్ని ఆ జ్ఞానంతో జీవించగల స్థాయిగా పేర్కొన్నాడు.

శ్రీకృష్ణుని భగవత్ స్వరూప వివరణ

ఈ అధ్యాయంలో శ్రీకృష్ణుడు తనను పరమాత్మగా ప్రకటిస్తూ, తన అనేక రూపాలు, తత్వాలు గురించి వివరిస్తాడు. ఈ విశ్వం ఏకమూర్తిగా స్వీకరించబడి ఉంది – అంటే అన్ని జీవులలో, చరాచరాలలో భగవంతుని అనుభూతి చెందవచ్చు. ఆయనే సృష్టికర్త, పాలకుడు మరియు లయకర్త కూడా.

శ్రీకృష్ణుడు చెబుతాడు – "ఈ విశ్వం నాకు ఆధారంగా ఉంది. నేను దీనిని నిర్మించాను, కానీ ఈ విశ్వం నన్ను బంధించలేదు. నా మాయ నా స్వేచ్ఛకే పరిపూర్ణంగా ఉంది." ఇది ఒక ఆధ్యాత్మిక సత్యాన్ని సూచిస్తుంది – భగవంతుడు సృష్టిలో ఉన్నా, సృష్టి ఆయనను ప్రభావితం చేయదు.

అష్టవిధ భౌతిక ప్రకృతి – భూమి, ఆ, అనల, వాయు, ఆకాశ, మనస్సు, బుద్ధి, అహంకారం

ఈ అధ్యాయంలో భగవంతుడు తన భౌతిక ప్రకృతిని ఎనిమిది విభాగాలుగా వివరించాడు:

1. భూమి (పృథ్వీ),
2. జలం (ఆపః),
3. అగ్ని (అనలః),
4. వాయువు,
5. ఆకాశము (ఆకాశః),
6. మనస్సు,
7. బుద్ధి,
8. అహంకారం.

ఈ ఎనిమిది భౌతిక భూతములు భగవంతుని "అపరా ప్రకృతి"గా పేర్కొంటారు. ఇవి పరమాత్ముని భౌతిక ప్రకాశానికి మాత్రమే సంబంధించినవి. వీటి కంటే గొప్పది “పరా ప్రకృతి”, అంటే ఆత్మతత్వం – అది జీవులను సజీవంగా ఉంచుతుంది.

అధ్యాత్మికతలో భగవంతుని తత్వం

భగవద్గీత జ్ఞాన విజ్ఞాన యోగంలో చెప్పబడిన అతి ముఖ్యమైన అంశం: భగవంతుడిని తెలుసుకోవాలంటే తత్వ దృష్టితో తెలుసుకోవాలి. ఆయన రూపం పరిమితమైనదికాదు – అన్ని రూపాలు ఆయనే. విశ్వమంతా ఆయనే. భక్తి, జ్ఞానము మరియు సార్ధకమైన జీవితం ద్వారా మనం భగవంతుని చేరుకోవచ్చు.

ఈ స్థితికి చేరాలంటే మనస్సు శాంతియుతంగా ఉండాలి. ఎలాంటి లోభాలు, కోపాలు లేకుండా జీవితం కొనసాగించాలి.

మాయ మరియు దాని స్వభావం

ఈ అధ్యాయంలో భగవంతుడు తన మాయ గురించి కూడా వివరించాడు. మాయ అనేది భగవంతుని శక్తి. ఇది మూడు గుణాలుగా పనిచేస్తుంది:

1. సత్త్వ గుణం – శుద్ధి, జ్ఞానం, హితచింతన.
2. రజో గుణం – కార్యచేష్ట, ఆకాంక్ష, సంకల్ప.
3. తమో గుణం – అజ్ఞానం, ఆలస్యము, నిరాశ.

ఈ మాయ వల్లే మనం భగవంతుని నిజస్వరూపాన్ని చూడలేక పోతాము. కానీ ఆ మాయ భగవంతునికే ఆజ్ఞాపరమైనది, ఆయన అనుగ్రహం ద్వారా దాన్ని అధిగమించవచ్చు.

చివరికి భక్తి మార్గం ప్రాముఖ్యత

ఈ అధ్యాయంలో మరో ముఖ్యాంశం – భక్తి యొక్క ప్రాముఖ్యత. శ్రీకృష్ణుడు స్పష్టంగా చెబుతున్నాడు – "ఎవరైనా నన్ను ఏ రూపంలో భజిస్తే, నేను ఆ రూపంలోనే వారికి ప్రత్యక్షమవుతాను."

అంటే భగవంతుడిని గుణంతో, ప్రేమతో, భక్తితో సేవించే వారిని ఆయన ఎప్పుడూ రక్షిస్తాడు. అందువల్ల జ్ఞానంతో పాటు విజ్ఞానం, అంటే ఆ జ్ఞానాన్ని జీవనవిధానంగా అనుసరించడం కూడా అవసరం.

ఈ అధ్యాయానికి ప్రాథమిక సందేశం

భగవద్గీత ఏడవ అధ్యాయంలో ఉన్న ముఖ్య సందేశాలు ఇవే:

- భగవంతుడు పరిపూర్ణుడు – ఆయన భౌతికం, ఆధ్యాత్మికం రెండింటినీ నియంత్రిస్తాడు.
- మానవుడు భగవంతుని తెలుసుకోవాలంటే జ్ఞానం మాత్రమే సరిపోదు – అనుభవజ్ఞానము (విజ్ఞానం) అవసరం.
- భక్తి మార్గం, నిర్భరత, మనస్సు నియంత్రణతో ఆత్మసాక్షాత్కారం సాధ్యమవుతుంది.
- మాయ భగవంతుని శక్తిగా పనిచేస్తుంది – అది జ్ఞానంతో అధిగమించవచ్చు.
- భగవంతుడు సర్వవ్యాపి. విశ్వమంతా ఆయనే.

ముగింపు :

జ్ఞాన విజ్ఞాన యోగము అనే ఈ అధ్యాయము మనిషి ఆధ్యాత్మిక మార్గాన్ని శాస్త్రీయంగా మరియు అనుభవపూర్వకంగా చెబుతుంది. భగవంతుని తత్వాన్ని పూర్తిగా తెలుసుకోవాలంటే మానవుడు తను స్వయంగా ఆ మార్గంలో ప్రయాణించాలి. జ్ఞానం తలసరి దశ అయితే, విజ్ఞానం గమ్యస్థానం. భగవద్గీత మానవునికి ఈ రెండు దశలను చేరడానికి మార్గదర్శకంగా నిలుస్తుంది.

ఈ అధ్యాయములో శ్రీకృష్ణుడు తన పరమాత్మస్వరూపాన్ని పూర్తిగా విశ్లేషించి, భక్తునికి గమనించదగిన జీవన మార్గాన్ని సూచించాడు. కనుక జ్ఞాన విజ్ఞాన యోగము భగవద్గీతలో అత్యంత ప్రాముఖ్యమైన మరియు లోతైన ఆధ్యాత్మిక బోధనలతో నిండి ఉన్న అధ్యాయముగా నిలుస్తుంది.