భక్తి యోగమునకు నేపథ్యం
భగవద్గీతలోని మొదటి పదకొండు అధ్యాయాలు వివిధ యోగాలపై—జ్ఞాన, కర్మ, ధ్యాన, సంయమ—మరియు భగవంతుని పరమ స్వరూపం గురించి వివరణ ఇస్తాయి. అయితే, అర్జునుడు ఎదుర్కొంటున్న గందరగోళ పరిస్థితిని దృష్టిలో ఉంచుకుని, భగవంతుడు ఈ పన్నెండవ అధ్యాయంలో ఒక నిర్దిష్ట మార్గాన్ని – భక్తి మార్గాన్ని – తెలియజేస్తాడు. ఇది సాధారణ జనులకూ, విద్యవంతులకూ, తపస్సు చేస్తున్న వారికీ అందుబాటులో ఉండే మార్గం.
భక్తి అంటే ఏమిటి?
ఈ అధ్యాయంలోని కేంద్రీయ భావం — భగవంతునిపై నిస్స్వార్థమైన ప్రేమ, పూర్తయిన సమర్పణ భావం. భక్తి అనేది మానవ హృదయంలో నుంచి ఉద్భవించేది. ఇది ఏ భౌతిక ప్రయత్నం ఫలితం కాదు. జ్ఞానం, కర్మాలు, ధ్యానము – ఇవన్నీ కూడా భగవంతునికి చేరడానికి మార్గాలు గానీ, భక్తి మాత్రం స్వయంగా గమ్యమే అవుతుంది.
శ్రీకృష్ణుని మాటలలో, నిజమైన భక్తుడు ఎలాంటి పరిస్థితుల్లోనైనా భగవంతుని నామస్మరణ చేస్తాడు, తన మనస్సుని ఆయనలో నిలిపేస్తాడు, ఏ ఇతర ఆకాంక్షలకూ లోనుకాడు. అటువంటి వ్యక్తిని శ్రీకృష్ణుడు అత్యంత ప్రియుడిగా పరిగణిస్తాడు.
భక్తుని లక్షణాలు
ఈ అధ్యాయంలో భక్తుని లక్షణాలను స్పష్టంగా వివరించబడినవి:
* అతను ద్వేషించడు, అన్ని జీవుల పట్ల సమభావం కలిగి ఉంటాడు.
* మితభోగం, సత్సంగం, నిగ్రహం, క్షమా, దయ వంటి గుణాలను కలిగి ఉంటాడు.
* అతనికి తండ్రీ తల్లి లేరు, స్నేహితులూ శత్రువులూ లేరు – అంతా సమముగా చూస్తాడు.
* అతని మనస్సు నిశ్చలంగా భగవంతునిపై స్థిరంగా ఉంటుంది.
* తన పనులను భగవంతునికి అంకితంగా చేస్తాడు.
ఈ లక్షణాలు కేవలం నైతికతను సూచించవు, ఇవి ఒక ఆధ్యాత్మిక మార్గంలో ఉన్న వ్యక్తి జీవన విధానాన్ని సూచిస్తాయి. భక్తుని అంతర్గత స్థితి – ప్రేమ, విశ్వాసం, అహంకార రహితత్వం – భగవంతుని వైపు మరింత దగ్గర చేస్తాయి.
జ్ఞానమూ కర్మమూ వ్యతిరేకాలు కావా?
ఈ అధ్యాయంలో అర్జునుడు ఒక ప్రశ్న వేశాడు — "ఆకారరహిత బ్రహ్మాన్ని ధ్యానించే జ్ఞానమార్గమా శ్రేష్టమా? లేక భగవంతుని సాక్షాత్కారాన్ని కోరుకునే భక్తిమార్గమా?" శ్రీకృష్ణుడు అందుకు సమాధానంగా, ఆకారరహిత బ్రహ్మాన్ని ధ్యానించడమంటే చాలా కఠినమైన మార్గమని, సాధారణ మానవునికి అందుబాటులో ఉండదని చెబుతాడు.
ఇక భక్తిమార్గం విషయానికి వస్తే, ఇది ఎంతో సరళమైన మార్గం. భగవంతుని పట్ల లేకుండా ఉన్న ప్రేమ, శ్రద్ధ, భయం మనస్పూర్తిగా సమర్పించే మనస్సు ఉంటే చాలు – భగవంతుడు ఆ భక్తుని రక్షిస్తాడు. కర్మ, జ్ఞానాలు కూడా భక్తిలో భాగంగానే ఉండాలి, లేదా వాటిని అధికారం అనుకుని అహంకారం పెంచుకోవడం కాదు
భగవంతునికి ప్రియమైన భక్తుడు ఎవరు?
ఈ అధ్యాయంలోని ముఖ్యాంశం – "యో మద్భక్తః స మే ప్రియః" అనే భావన. దీనర్థం – "ఏ భక్తుడైనా నిస్వార్థంగా, సమత్వంతో, భగవంతుని పై శ్రద్ధతో ఉన్నాడో, అతడు నాకు ప్రియుడు."
ఇక్కడ భగవంతుడు ‘ప్రియుడు’ అనే పదాన్ని వాడటం ద్వారా ఒక మానవీయతను చూపిస్తాడు. ఇది భగవంతునికి భక్తుని పట్ల ఉన్న అపారమైన ప్రేమను సూచిస్తుంది. భగవంతుడు ఎవరికైనా అందుబాటులో ఉన్నాడు – జాతి, వర్ణం, విద్య, సంపద, లింగం అనే భేదాలు లేవు. ఈ విషయాన్ని భగవద్గీత చాలా స్పష్టంగా తెలియజేస్తుంది.
భక్తి – ఒక సామాన్యుడికీ సరళమైన మార్గం
శ్రీకృష్ణుడు చెబుతున్న భక్తిమార్గం – యోగశాస్త్రానికి ప్రజలలోకి తీసుకెళ్లే వంతెన. ఇది చదువురాని వ్యక్తికీ, జ్ఞానం కానివారికీ, మానవ నైతిక విలువలతో జీవించదలచినవారికీ, అందుబాటులో ఉండే మార్గం. భక్తి అనేది హృదయానికే సంబంధించినది, తెలివితేటలకు కాదు. అందుకే దీనిని ప్రజలలో అత్యంత ప్రాచుర్యంలో ఉన్న మార్గంగా పరిగణిస్తారు.
భక్తి ద్వారా మోక్షము
భక్తుడు భగవంతునితో ఏకత్వం పొందగలడు. జ్ఞానమార్గం, కర్మమార్గం వంటివి మానవశక్తిని ఆధారంగా ఉంచితే, భక్తిమార్గం భగవంతుని కృపపై ఆధారపడుతుంది. భక్తుడు తన అంతర్గత స్వభావాన్ని శుద్ధి చేసుకుంటూ భగవంతుని ధ్యానిస్తూ ఉండగా, అతని మనస్సు సత్యానికి దగ్గరగా చేరుతుంది. అప్పుడు మాయకు అతడు లోనవడు. ఇక్కడే భక్తి ద్వారా మోక్ష సాధ్యం అవుతుంది.
ముగింపు
పన్నెండవ అధ్యాయమైన భక్తి యోగము భగవద్గీతలో అత్యంత భావనాత్మకమైన, అందరికి అందుబాటులో ఉన్న మార్గాన్ని అందిస్తుంది. ఇది హృదయాన్ని ప్రసన్నం చేసే విద్య. జ్ఞానమార్గం, కర్మమార్గాలు ఎంతగానో ఉపయోగపడతాయనీ, కానీ చివరికి భక్తియే ఆత్మను పరమాత్మతో మిళితం చేసే మూల మార్గమని గీతా బోధిస్తుంది. భగవద్గీతలోని ఈ అధ్యాయం యుగయుగాలుగా కోటి మంది భక్తులకు స్ఫూర్తిగా నిలుస్తోంది. శ్రద్ధ, విశ్వాసం, ప్రేమ, సేవ అనే నాలుగు మూలతత్వాలపై స్థాపితమైన భక్తియోగం – నిజమైన ధార్మికతకు మార్గదర్శిని.
అంతిమంగా — భగవంతునిపై అసలైన ప్రేమే భక్తి; అతడిపై నిస్వార్థ సమర్పణే మోక్షానికి మార్గం.
0 కామెంట్‌లు