ఇది భగవద్గీతలో అతి ముఖ్యమైన తాత్విక అధ్యాయాలలో ఒకటి. ఈ అధ్యాయం ద్వారా మన జీవన నడతను ప్రభావితం చేసే అంతర్గత శక్తులపై లోతైన అవగాహన కలుగుతుంది.
మూలభావం: ప్రకృతి మరియు గుణాలు
శ్రీకృష్ణుడు చెప్పిన ప్రకారం, ఈ సృష్టిలో ఉన్న ప్రతి జీవిని మాయ అనే దివ్యశక్తి మూడు గుణాల రూపంలో బంధిస్తుంది. ఆ మూడు గుణాలు:
1. సత్త్వ గుణము – జ్ఞానాన్ని, స్వచ్ఛతను, మౌనాన్ని, దయను, సాధు స్వభావాన్ని సూచిస్తుంది.
2. రాజస గుణము – చలనం, ఆవేశం, ఆకాంక్షలు, కోరికలు, కర్మల పట్ల వ్యామోహాన్ని సూచిస్తుంది.
3. తామస గుణము – అజ్ఞానం, అహంకారం, మోసపూరితమైన భావన, అలసత్వం, నీచతను సూచిస్తుంది.
ఈ మూడు గుణాలు ప్రతి మనిషిలో కూడా ఉంటాయి. కాని ఎవరిలో ఏ గుణం ప్రధానంగా వుంటుందో దాని ప్రకారమే వారి వ్యక్తిత్వం, ఆలోచనలు, ఆచరణ, కర్మల ఫలితాలు నిర్ధారించబడతాయి.
గుణాల లక్షణాలు
1. సత్త్వ గుణ లక్షణాలు
సత్త్వం స్వచ్ఛమైనది, ప్రకాశవంతమైనది. ఇది జ్ఞానం మరియు శాంతికి దోహదపడుతుంది. దీనివల్ల మనిషి సత్యాన్ని తెలుసుకునే ప్రయత్నంలో ముందుకు సాగుతాడు. దయ, క్షమ, నిస్వార్థత, నైతికతలు ఎక్కువగా ఉండే వ్యక్తిలో ఈ గుణం అధికంగా ఉంటుంది. అయితే ఇది కూడా బంధించగలదు – జ్ఞానాన్ని, సద్గుణాలను సాధించినతరువాత వచ్చే గర్వం ద్వారా.
2. రాజస గుణ లక్షణాలు
రాజసం చురుకుదనం, కోరిక, పోటీ, స్వార్థం, లాభనష్టాల పట్ల ఆకర్షణతో కూడి ఉంటుంది. ఇది నిరంతరం మనిషిని కర్మల పట్ల ఆశక్తిగా ఉంచుతుంది. రాజోగుణం ఎక్కువగా వున్నవారు ప్రతిఫలాల కోసం పని చేస్తారు. వారు అస్థిరతతో కూడి ఉంటారు – విజయానికి ఉత్సాహపడతారు, పరాజయానికి బాధపడతారు.
3. తామస గుణ లక్షణాలు
తామసం అజ్ఞానానికి ప్రతీక. ఇది మానవ జీవితాన్ని నాశన దిశగా నడిపిస్తుంది. దీనివల్ల పాడుపడే అలవాట్లు, వ్యసనాలు, దుష్ప్రవర్తనల వైపు మొగ్గు ఎక్కువగా వుంటుంది. అసూయ, అహంకారం, అశ్రద్ధ, మత్తు, మోసం మొదలైనవి తామస గుణ ఫలితాలు. ఇది మనిషిని పశు స్థితికి దిగజారుస్తుంది.
జీవితంపై ప్రభావం
ఈ మూడు గుణాల ఆధీనంలో మనిషి జీవితం కొనసాగుతుంది. మన ఆలోచనలు, చర్యలు, సంభాషణలు, స్పూర్తులు, ఎంచుకునే మార్గాలు – అన్నిటి వెనుక ఏదో ఒక గుణం ప్రభావం ఉంటుంది. ఉదాహరణకు:
* ఒక విద్యార్థి శ్రద్ధగా చదివితే అది సత్త్వ గుణ ప్రభావం.
* మరొకరు తక్కువ శ్రమ చేసి ఎక్కువ మార్కులు కావాలనుకుంటే అది రాజస ప్రభావం.
* ఇంకొకరు అలసత్వంతో చదవకుండా కాలం గడిపితే అది తామస ప్రభావం.
ఇలా మన జీవన మార్గం – గుణాల మిశ్రమం ఆధారంగా మారుతుంది.
గుణాల ఆధీనంలో ఉన్న పతన-ఉద్ధరణం
శ్రీకృష్ణుడు ఈ అధ్యాయంలో అంటాడు – సత్త్వ గుణమున్నవాడు పైకెళ్తాడు (ఉద్ధరణ), రాజసుడు మధ్య స్థాయిలో ఉంటాడు, తామసుడు దిగజారతాడు. ఈ పతన-ఉద్ధరణం ఆత్మ అభివృద్ధికి నిదర్శనం. సత్త్వగుణం సాధన ద్వారా మనిషి ధర్మమార్గాన్ని అందుకొని ముక్తికి దగ్గరవుతాడు.
గుణాతీతుడు ఎవరు?
ఈ అధ్యాయంలో గుణాతీతుని గురించి కూడా వివరించబడింది. ఎవడు ఈ మూడు గుణాల ప్రభావానికి లోనుకాకుండా, వాటిని సమంగా చూడగలడో అతనే గుణాతీతుడు.
గుణాతీతునికి:
* దుఃఖంలో వ్యాకులత ఉండదు,>
* సుఖంలో మోసపోవడము ఉండదు,>
* ఫలితాల పట్ల ఆసక్తి ఉండదు,>
* పరమాత్ముని భక్తిగా ఉండటం తప్ప ఏ ఆశయమూ ఉండదు.
గుణాలను జయించిన వ్యక్తి స్వతంత్రుడు. అతను మాయా బంధాల నుండి విముక్తుడై మోక్షాన్ని పొందుతాడు.
ఆచరణలో గుణత్రయ విజ్ఞానం
ఈ అధ్యాయాన్ని మన జీవనంలో ఆచరణాత్మకంగా ఎలా ఉపయోగించుకోవాలి?
1. ఆత్మ పరిశీలన:
మనకు ఏ గుణం అధికంగా ఉందో పరిశీలించాలి. మన లక్షణాలను, ఆలోచనలను విశ్లేషించాలి.
2. సత్త్వ గుణ అభివృద్ధి:
జ్ఞానమార్గం, నిస్వార్థ సేవ, సద్గుణాల అభివృద్ధి, సత్సంగం, ధ్యానం వంటి మార్గాల ద్వారా సత్త్వ గుణాన్ని పెంపొందించాలి.
3. తామస, రాజస గుణాల నియంత్రణ:
ఆలస్యము, కోపము, ఆశ, అధిక వ్యామోహం వంటి తామస-రాజస లక్షణాలను తగ్గించే ప్రయత్నం చేయాలి.
4. శ్రద్ధ మరియు భక్తి:
పరమాత్ముని పట్ల శ్రద్ధ, నిత్యధ్యానం, భగవద్గీత పఠనం వంటి సానుకూల ఆచరణల ద్వారా గుణాలను అధిగమించవచ్చు.
ముగింపు: మోక్ష మార్గంలో గుణత్రయ విజ్ఞానం
గుణత్రయ విభాగ యోగం మనిషి యొక్క అంతర్గత స్వభావాలను అర్థం చేసుకోవడంలో సహాయపడుతుంది. మనిషి మానవత్వం నుండి దైవత్వానికి మారాలంటే, ఈ గుణాలను నిశితంగా అర్థం చేసుకుని, అవి చూపే మార్గాలను పసిగట్టి, తామసం–రాజసం పై విజయాన్ని సాధించి, సత్త్వ గుణం ద్వారానే చివరికి గుణాతీతుడిగా అవతరించాలి.
భగవద్గీత పదునాలుగవ అధ్యాయము మన ఆత్మజ్ఞాన యాత్రలో ఓ మలుపు. ఇది మనలో ఉన్న ప్రకృతిగత బంధాల పట్ల విజ్ఞతను కలిగించి, బంధముక్తి వైపు అడుగులు వేయించే శక్తిమంతమైన బోధ.
0 కామెంట్‌లు