పురుషోత్తముడు అంటే అర్థం - పురుషోత్తముడు ఎవరు?

భగవద్గీతలో అర్జునుడి సందేహాలను తీర్చుతూ శ్రీకృష్ణ పరమాత్మ స్వయంగా తనను "పురుషోత్తముడు" అని ప్రకటించారు. “పురుషోత్తమ” అనే పదానికి ఆధ్యాత్మిక గ్రంథాల ప్రకారం గంభీరమైన అర్థం ఉంది. ఈ పదం రెండు భాగాల నుండి ఏర్పడింది. "పురుష" మరియు "ఉత్తమ" *పురుషుడు* అంటే జివాత్మలు లేదా జీవుల సముదాయం. ఉత్తముడు అంటే అత్యున్నతుడు, శ్రేష్ఠుడు. కాబట్టి "పురుషోత్తముడు" అనే పదం అర్థం సర్వజీవులలో శ్రేష్ఠుడు, ఆధ్యాత్మిక పరమ సత్యాన్ని కలిగిన పరమాత్ముడు.

భగవద్గీతలో పురుషోత్తముడు

భగవద్గీత 15వ అధ్యాయం పురుషోత్తమ యోగం లో ఈ విషయాన్ని శ్రీకృష్ణుడు విశదీకరించారు. ఇక్కడ ఆయన మూడు రకాల "పురుషులు" గురించి చెప్పారు:

1. క్షర పురుషుడు (క్షరః పురుషః) – ఇది సమస్త జీవరాశులు, మనుషులు సహా సకల చరాచరాలు. వీరు జననం – మరణాలకు లోబడతారు. ప్రకృతి గుణాలకు బంధింపబడి నిరంతరం మార్పులను అనుభవిస్తారు.

2. అక్షర పురుషుడు (అక్షరః పురుషః) – ఇది అవ్యక్త రూపం, అంటే ప్రకృతి యొక్క సూక్ష్మ, మౌలిక స్వరూపం. ఇది సృష్టి – లయాలకైనా మించిన స్థితి. ఇది శాశ్వతం, కానీ చైతన్యానికి ఆధారం మాత్రమే, స్వతంత్రంగా సుప్రీం కాదు.

3. పురుషోత్తముడు (ఉత్తమ పురుషుడు) – ఇది సర్వోన్నతుడు, సృష్టికర్త, పాలకుడు మరియు లయకర్త. క్షరమూ, అక్షరమూ ఆయనలోనే ఉంటాయి. ఆయన వీటన్నిటికి మించి ఉన్న పరమ సత్యం. ఆయనే సకల జీవులలోనూ అంతర్యామిగా ఉండి, సమస్త విశ్వాన్ని పోషిస్తాడు.

శ్రీకృష్ణుడు ఇలా చెప్పారు:
"ఉత్తమః పురుషస్త్వన్యః పరమాత్మేత్యుదాహృతః।
యో లోకత్రయమావిశ్య బిభర్త్యవ్యయ ఈశ్వరః॥" (గీత 15.17)
అర్థం: "క్షర, అక్షరములను మించి ఉన్న మరొక పురుషుడు ఉన్నాడు. ఆయన పరమాత్ముడు. ఆయన సమస్త లోకాలను ఆవరించి, వాటిని పోషిస్తూ ఉంటాడు. ఆయన అవ్యయుడూ, సర్వేశ్వరుడూ."

పురుషోత్తముని స్వరూపం

పురుషోత్తముడు అంటే కేవలం ఒక దేవుడు మాత్రమే కాదు, పరమ సత్య స్వరూపుడు. ఆయనలో మూడు ముఖ్యమైన లక్షణాలు కనిపిస్తాయి:

1. సృష్టి కర్త – సకల జీవరాశులు, ప్రకృతి, సమస్త జగత్తు ఆయన నుంచే ఉద్భవించాయి.
2. పోషకుడు – ప్రపంచంలోని జీవరాశులన్నింటినీ ఆయనే ఆధారపరిచాడు. ఆహారం, శక్తి, గాలి, జీవనశక్తి అన్నీ ఆయన కృప వల్లే కలుగుతాయి.
3. లయకర్త – కాలచక్రం పూర్తి అయినప్పుడు సమస్త విశ్వం ఆయనలోనే లీనమవుతుంది.

మనిషి – పురుషోత్తమ సంబంధం

జీవి శరీరంతో, మనస్సుతో పరిమితం అవుతూ ఉంటే క్షర పురుషునిగా ఉంటుంది. ఆత్మను గుర్తించి, భౌతిక గుణాలను దాటితే అక్షర పురుషుని స్థాయిని అర్థం చేసుకుంటుంది. కానీ అంతిమంగా ఆత్మ తన మూలమైన పరమాత్మతో ఏకత్వాన్ని అనుభవించాలి. అదే "పురుషోత్తముడు"ను సాక్షాత్కరించడం.
భగవద్గీత బోధనం ప్రకారం, పురుషోత్తముని ఆరాధన ద్వారానే మనిషి సంసార బంధనాల నుండి విముక్తి పొందగలడు. కేవలం జ్ఞానం, భక్తి, కర్మ – ఇవన్నీ సమన్వయం అయ్యే స్థితిలో ఆయనను అనుభవించగలము.

పురుషోత్తముని తత్త్వజ్ఞానం

భగవద్గీత చెబుతున్న సారాంశం ఏమిటంటే – జీవాత్మలు క్షరములు, ప్రకృతి అక్షరము, వీటన్నిటికి మించిన సుప్రీం సత్యమే పురుషోత్తముడు. ఆయనను సర్వేశ్వరుడిగా అంగీకరించి, భక్తితో ఆయనకు లొంగితేనే పరమ గతి లభిస్తుంది.
"యో మామేవమసమ్మూఢో జానాతి పురుషోత్తమం।
స సర్వవిద్భజతి మాం సర్వభావేన భారత॥" (గీత 15.19)
అర్థం: "ఈ విధంగా నన్ను పురుషోత్తముడిగా తెలిసినవాడు అసమ్మూఢుడు. అతడు సర్వజ్ఞుడు అవుతాడు. అట్టి వాడు సర్వ హృదయంతో నన్ను భజిస్తాడు."

ముగింపు

పురుషోత్తముడు అంటే శ్రీకృష్ణుడు స్వయంగా పరమాత్మ స్వరూపుడని భగవద్గీత సారాంశం. ఆయన క్షరమూ, అక్షరమూ మించి ఉన్న సర్వోన్నతుడు. మనిషి ఆయనను గ్రహించడం ద్వారా మాత్రమే జననమరణ బంధనాలను అధిగమించి మోక్షాన్ని పొందగలడు. భక్తి, జ్ఞానం, శరణాగతి ఈ మూడు మార్గాల్లో ఆయనను చేరితే జీవి తన పరమ గమ్యాన్ని పొందుతుంది.

కృష్ణం వందే జగద్గురుమ్

what is purushottam meaning

what does purushottam mean