క్షర పురుషుడు అంటే అర్థం - క్షర పురుషుడు ఎవరు?

భగవద్గీతలో 15వ అధ్యాయం "పురుషోత్తమ యోగం"లో క్షర పురుషుడు అనే భావనను శ్రీకృష్ణుడు స్పష్టంగా వివరిస్తాడు. "క్షర" అనే పదానికి అర్థం — నశించే, మార్పు చెందే, క్షీణించే, తాత్కాలికమైనది. అని అర్థం.

క్షర పురుషుడు అంటే

- నశ్వరమైన శరీరంతో ఉన్న జీవి,
- పునర్జన్మ, మరణ చక్రంలో బంధింపబడిన ఆత్మ,
- ప్రకృతి ప్రభావానికి లోనై, కర్మ బంధనాల వలన భ్రమించి తిరుగుతున్న జీవరాశి.
ఈ లోకంలో మనం చూసే ప్రాణులు — మానవులు, జంతువులు, పక్షులు, చెట్లు మొదలైన జీవజాతులు అన్నీ క్షర పురుషుల విభాగంలోకే వస్తాయి. ఎందుకంటే వీరి శరీరాలు కాలగతిలో క్షీణించి, మరణం అనే గమ్యాన్ని చేరుతాయి. జీవి తన గత కర్మలకు అనుగుణంగా మళ్లీ కొత్త శరీరంలోకి ప్రవేశించి పునర్జన్మ పొందుతాడు. ఈ విధంగా "జనన – మరణ చక్రం" కొనసాగుతూ ఉంటుంది.

క్షర పురుషుని స్వభావం

1. అనిత్య శరీరం : క్షర పురుషుని శరీరం శాశ్వతం కాదు. ఇది ఐదు భూతాల (భూమి, ఆప, తేజ, వాయు, ఆకాశం) సమాహారమై, కాల క్రమేణా వృద్ధాప్యం, రోగం, మరణం వలన క్షీణిస్తుంది.
2. ఆసక్తి – మమకారం : జీవి శరీరం, కుటుంబం, సంపద, పదవులు, భోగాలు మొదలైన వాటికి బంధింపబడి వాటిలోనే తాను నలుగుతాడు.
3. అజ్ఞానం ప్రభావం : తన అసలైన స్వరూపం ఆత్మ అని మరచి, తాను శరీరమేనని భావిస్తూ "నేను" – "నాది" అనే అహంకారం, మమకారంతో జీవిస్తాడు.
4. కర్మబంధం : చేసిన పుణ్య – పాప కర్మల ఫలితంగా జనన, మరణ చక్రంలోకి తిరిగి ప్రవేశిస్తాడు.

జనన – మరణ చక్రంలో ఆత్మ స్థితి

భగవద్గీత ప్రకారం ఆత్మ (జీవాత్మ) నశించేది కాదు. కానీ ఆత్మ శరీర ధారణ చేస్తూ, పూర్వ కర్మల వలన సంసార చక్రంలో తిరుగుతూ ఉంటుంది. ఈ స్థితిని ఇలా వివరించవచ్చు:
1. జననం : జీవి పూర్వ జన్మలో చేసిన కర్మల వలన తగిన శరీరాన్ని పొందుతాడు. ఉదాహరణకు – మానవ శరీరం, జంతు శరీరం, దైవిక లోక శరీరం మొదలైనవి. ఇది శరీరమార్పు మాత్రమే, ఆత్మ మాత్రం నిత్యం శాశ్వతం.
2. జీవన ప్రస్థానం : ఆ శరీరం పొందిన తర్వాత, జీవి భోగాలు, కష్టాలు, ఆనందాలు, బాధలు అనుభవిస్తూ తన కర్మలను కొనసాగిస్తాడు. సత్కర్మలు పుణ్యం ఇస్తాయి; దుష్కర్మలు పాప ఫలితాన్ని కలిగిస్తాయి.
3. మరణం : శరీరం నశించగానే, ఆత్మ దానిని విడిచిపెడుతుంది. శరీరం భౌతిక మూలకాల్లో లీనమైపోతుంది. కానీ ఆత్మ మాత్రం మిగిలి, తన వాసనలతో (వాసన = పూర్వజన్మలోని ఆశలు, కర్మసంస్కారాలు) మరో శరీరాన్ని పొందుతుంది.
4. పునర్జన్మ : శాస్త్రాల ప్రకారం, యమలోకానికి వెళ్ళిన ఆత్మ, తన కర్మల ఆధారంగా తగిన గమ్యం (మానవ జన్మ, జంతు జన్మ, స్వర్గ లోకానుభవం లేదా నరక అనుభవం) పొందుతుంది. అనంతరం తిరిగి మరో శరీరంలోకి ప్రవేశిస్తుంది. ఈ విధంగా ఆత్మ "జనన – మరణ చక్రం"లో నిరంతరం తిరుగుతూ ఉంటుంది.

ఆత్మ స్థితిని వివరించే ఉపమానాలు

వస్త్రమార్పు ఉపమానం : గీతలో శ్రీకృష్ణుడు చెబుతాడు: మనిషి పాత బట్టలు తీసి కొత్త బట్టలు వేసుకున్నట్లే, ఆత్మ కూడా పాత శరీరాన్ని వదిలి కొత్త శరీరాన్ని ధరించుకుంటుంది.
గాలి వాసన మోసుకెళ్ళినట్టు : ఆత్మ తన పూర్వ జన్మలోని సంస్కారాలను, ఆశలను తనతో కలుపుకొని కొత్త శరీరంలోకి ప్రవేశిస్తుంది.

క్షర పురుషుని ఆత్మ స్థితి – విశ్లేషణ

- ఆత్మ స్వరూపం అవినాశి, నిత్యమైనదే. కానీ శరీరం నశ్వరమైనది. అందువల్ల శరీర సంబంధిత ఆనందం – దుఃఖం అన్నీ తాత్కాలికం.
- జీవి తనను శరీరమని భావించినంత కాలం అతను క్షర పురుషుని స్థితిలోనే ఉంటాడు.
- ఈ స్థితిలో జీవి అజ్ఞానంతో కర్మ చేస్తూ, దాని ఫలితాన్ని అనుభవిస్తూ, కొత్త కొత్త శరీరాలను ధరిస్తూ తిరుగుతాడు.

- ఇది ఒక చక్రము – "సంసార చక్రం" అని పిలుస్తారు.

ఆత్మ విముక్తి దారి

క్షర పురుషుడు జనన మరణ చక్రంలో చిక్కుకున్నప్పటికీ, భగవద్గీత ఉపదేశం ప్రకారం ఆయనకు విముక్తి దారి ఉంది.
1. ఆత్మ జ్ఞానం : తాను శరీరం కాదని, ఆత్మని గుర్తించుకోవడం.
2. భక్తి యోగం : భగవంతునికి శరణు చేరి, కర్మల ఫలితాన్ని అర్పించడం.
3. సత్సంగం, ధ్యానం : ధర్మ మార్గంలో నడవడం, సద్గురువుల ఉపదేశాన్ని అనుసరించడం.
4. వైరాగ్యం : తాత్కాలిక భోగాల బంధం నుంచి బయటపడటం.

ముగింపు

క్షర పురుషుడు అంటే జనన – మరణ చక్రంలో బంధింపబడిన జీవి. ఆయన శరీరం నశ్వరమైనది, ఆత్మ మాత్రం శాశ్వతమైనది. కానీ ఆత్మ అజ్ఞానం వలన శరీరంతో తాను సమానమని భావిస్తూ, కర్మ బంధనంలో చిక్కుకుని పునర్జన్మలు పొందుతుంది. ఈ స్థితిని సంసార చక్రం అంటారు. అయితే భగవంతుని శరణాగతి, ఆత్మజ్ఞానం, భక్తి – కర్మయోగాల ద్వారా జీవి విముక్తి పొంది అక్షర పురుషుని స్థితికి చేరగలడు.

కృష్ణం వందే జగద్గురుమ్

What does Kshara Purushu mean?

Who is Kshara Purushu?