అధిభూతం అంటే ఏమిటి?

భగవద్గీతలో 8వ అధ్యాయం "అక్షరబ్రహ్మయోగం" అని పిలువబడుతుంది. ఈ అధ్యాయంలో అర్జునుడు శ్రీకృష్ణుడిని అనేక ఆధ్యాత్మిక ప్రశ్నలు అడుగుతాడు. అందులో ఒక ముఖ్యమైన ప్రశ్న – అధిభూతం అంటే ఏమిటి? అనే అంశం. దీనికి శ్రీకృష్ణుడు సమాధానం ఇస్తూ, సృష్టిలో ఉండే ప్రతి నశ్వర పదార్థం, మార్పు చెందే స్వభావం కలిగిన ద్రవ్యరాశి అన్నీ అధిభూతంగా పరిగణించబడతాయని చెప్పారు.

అధిభూతం యొక్క నిర్వచనం

“అధిభూతం” అంటే భూతములు (సృష్టిలోని స్థూల పదార్థాలు) లేదా అన్నీ నశ్వరమైన వస్తువులు.
భగవద్గీత 8.4 శ్లోకంలో శ్రీకృష్ణుడు ఇలా చెప్పారు:
“అధిభూతం క్షరో భావః”
అంటే – నశ్వర స్వరూపమై ఉన్న ప్రతి పదార్థమూ అధిభూతం.
ఇక్కడ “క్షర” అంటే క్షయం చెందే, నశ్వరమయ్యే. అంటే మనం చూసే ఈ లోకంలోని అన్ని పదార్థాలు, శరీరాలు, ప్రకృతిలోని అన్ని వస్తువులు – ఇవన్నీ మార్పు చెందుతాయి. కాల ప్రభావం వలన అవి ఉత్పత్తి అవుతాయి, కొంతకాలం నిలుస్తాయి, ఆపై లయమవుతాయి. కాబట్టి వాటిని అధిభూతం అంటారు.

అధిభూతం యొక్క స్వభావం

నశ్వరత (క్షయం చెందడం):
- భూమి, జలము, అగ్ని, గాలి, ఆకాశం – ఇవన్నీ కలిసిన పంచభూతాలు.
- ఈ భౌతిక శరీరం కూడా పంచభూతాల సమాహారం.
- వీటి ఉత్పత్తి, స్థితి, లయం నిరంతరం జరుగుతూ ఉంటుంది.
- ఈ చక్రం వలన ఏ వస్తువూ శాశ్వతం కాదు.
ప్రకృతిలో భాగం:
- అధిభూతం అనేది ప్రకృతి యొక్క ఒక భాగం.
- మన ఇంద్రియాలు అనుభవించే సుఖ–దుఖములు, ఆనందం–విషాదం అన్నీ ఈ అధిభూతంలోనే జరుగుతాయి.
ఆత్మతో తేడా:
- అధిభూతం శరీరంతో, బాహ్య ప్రపంచంతో సంబంధం కలిగినది.
- కానీ ఆత్మ (జీవుడు) నశ్వరుడు కాదు.
- కాబట్టి అధిభూతం శరీర సంబంధిత భౌతిక పరిమితిని సూచిస్తుంది.

అధిభూతం ఉదాహరణలు

- మన శరీరం – ఇది పంచభూతాల నుండి నిర్మించబడింది. ఇది వృద్ధాప్యం, రోగం, మరణం అనే మార్పులకు లోనవుతుంది.
- చెట్లు, పర్వతాలు, నదులు – ఇవన్నీ కాలక్రమేణా మార్పు చెందుతాయి లేదా క్షీణిస్తాయి.
- సూర్యుడు, చంద్రుడు, నక్షత్రాలు కూడా శాశ్వతం కావు; వీటికి కూడా ఉద్భవం మరియు లయం ఉంటుంది.
- ఆనందం, దుఃఖం, కీర్తి, అపకీర్తి వంటి అనుభవాలు కూడా శాశ్వతం కావు.
- ఇలా, ఏ వస్తువు లేదా అనుభవం మార్పు చెందుతుందో, అది అధిభూతం.

గీతలో అధిభూతం అర్థం ఎందుకు ముఖ్యమైంది?

భగవద్గీతలో మానవ జీవితానికి దిశానిర్దేశం ఇచ్చే వివరణ ఉంది. అందులో అధిభూతం యొక్క అర్థం తెలుసుకోవడం వల్ల మనకు ఈ క్రింది విషయాలు స్పష్టమవుతాయి:
నిత్య–అనిత్య జ్ఞానం:
- మనం ఏది శాశ్వతం, ఏది తాత్కాలికం అనే జ్ఞానాన్ని పొందగలము.
- అధిభూతం నశ్వరమైనది. కానీ ఆత్మ, పరమాత్మ శాశ్వతమైనవి.
- కాబట్టి శాశ్వతమై ఉన్న పరమాత్మను స్మరించడం ముఖ్యమని గీత చెబుతుంది.
విరక్తి సాధన:
- భౌతిక వస్తువులు నశ్వరమని తెలుసుకున్నప్పుడు వాటిపట్ల అధిక మమకారం తగ్గుతుంది.
- దాంతో మనసు లోకాసక్తి నుండి బయటపడి, ఆధ్యాత్మిక దిశలో ప్రయాణిస్తుంది.
మరణకాల ధ్యానం:
- మరణ సమయములో ఎవరు ఏ విషయాన్ని ధ్యానిస్తారో, ఆ రూపాన్నే పొందుతారు అని గీత చెబుతుంది.
- అధిభూతం విషయాలలో మునిగిపోయిన వారు తిరిగి జనన–మరణ చక్రంలో పడతారు.
- కానీ పరమాత్మను స్మరించినవారు మోక్షాన్ని పొందుతారు.

అధిభూతం – తత్త్వ చింతన

భౌతిక ప్రపంచాన్ని మనిషి అనుభవిస్తాడు. అయితే అది శాశ్వతమై ఉన్నదా? కాదు. అది ఎప్పటికీ మారుతూ ఉండే ప్రవాహం.
- వసంతం తరువాత గ్రీష్మం, గ్రీష్మం తరువాత వర్షాకాలం వచ్చినట్టే, ఈ సృష్టిలోని ప్రతి వస్తువుకి ఒక జననం–స్థితి–లయం చక్రం ఉంటుంది.
- అందువల్ల ఈ మార్పు చెందే వస్తువులను అధిభూతం అని గీత వివరిస్తుంది.
ఇది మనిషికి ఒక గంభీరమైన బోధన ఇస్తుంది:
- మనం నశ్వరమైన వాటిలో మునిగిపోకుండా శాశ్వతమైన ఆత్మ, పరమాత్మ జ్ఞానానికి ప్రయత్నించాలి.

ఇతర సంబంధిత భావాలు

అధిదైవం : దేవతల శక్తి, దివ్య చైతన్యం.
అధియజ్ఞం : యజ్ఞములలో సాక్షాత్కారమై ఉన్న పరమేశ్వరుడు.
అధిభూతం : నశ్వర భౌతిక పదార్థములు.
ఈ మూడింటిని తెలుసుకోవడం ద్వారా గీతలోని ఆధ్యాత్మిక తత్త్వం సంపూర్ణంగా అవగతమవుతుంది.

ఆధునిక దృక్పథంలో అధిభూతం

ఈరోజు మన జీవితంలో కూడా అధిభూతం అనే భావన చాలా ఉపయుక్తం:
- మనకు ఉన్న సంపద, స్థానం, శరీర సౌందర్యం – ఇవన్నీ ఒక దశలో క్షీణిస్తాయి.
- శాస్త్ర విజ్ఞానం కూడా నిరంతర మార్పులో ఉంటుంది.
- కాబట్టి వాటిని శాశ్వతంగా భావించడం తప్పు.
ఈ అర్థం మనకు ఒక మేల్కొలుపును ఇస్తుంది: భౌతిక సాధనలో మమకారం తగ్గించి, ఆధ్యాత్మిక సాధనలో ఆసక్తి పెంచుకోవాలి.

ముగింపు

భగవద్గీత 8వ అధ్యాయం ప్రకారం “అధిభూతం క్షరో భావః” – అంటే నశ్వరమైన ప్రతీ పదార్థమూ అధిభూతం.
- ఈ లోకంలోని శరీరం, పదార్థాలు, సుఖ–దుఖాలు అన్నీ తాత్కాలికం.
- కానీ ఆత్మ, పరమాత్మ శాశ్వతమైనవి.
- ఈ జ్ఞానం మనిషిని భౌతిక మోహం నుండి దూరం చేసి, మోక్ష మార్గంలో నడిపిస్తుంది.
కాబట్టి అధిభూతం అనే భావన గీతలో ఒక లోతైన ఆధ్యాత్మిక సందేశాన్ని ఇస్తుంది: నశ్వరాన్ని విడిచి, నిత్యాన్ని అందుకోవాలి .