ధ్యాన సమాధి స్థితి వివరణ
1. ధ్యాన సమాధి స్థితి ఏమిటి?
“సమాధి” అనే పదానికి అర్థం – మనస్సు ఒకే తత్త్వంలో, ఒకే లక్ష్యంపై నిలకడగా స్థిరపడిపోవడం.
- సమాధి అనగా మనస్సు యావత్తు శక్తిని బాహ్య విషయాల నుండి ఉపసంహరించి, పరమాత్మపై ఏకాగ్రతగా నిలిపివేయడం.
- యోగి తన మనస్సు, ఇంద్రియాలు, భావాలను క్రమశిక్షణతో నియంత్రించినప్పుడు ఈ స్థితి సిద్ధిస్తుంది.
- సమాధిలో ఉన్నవాడు ద్వంద్వాలు, ఆశలు, భయాలు, కాంక్షలు అన్నింటినీ అధిగమిస్తాడు.
- ఈ స్థితి సాధారణ నిద్రలాగా కాదును. ఇది పూర్తిగా చైతన్యమయమైన అంతర్ముఖ అవస్థ.
భగవద్గీత ప్రకారం, సమాధి స్థితిలో ఉన్న యోగి పరమేశ్వరుని సాక్షాత్కారాన్ని పొందుతాడు. ఆ స్థితిలో ఆత్మస్వరూపం, పరమాత్మస్వరూపం రెండూ ఒకే శక్తిగా అనుభవించబడతాయి.
2. యోగి మనస్సు ఎప్పుడు అచంచలంగా అవుతుంది?
యోగి మనస్సు అచంచలంగా ఉండాలంటే కొన్ని శరతులు తప్పనిసరిగా పాటించాలి.
వైరాగ్యం (అనాసక్తి) :
యోగి తన కర్మల ఫలితాలపై ఆశ పెట్టుకోడు. లాభం-నష్టం, సుఖం-దుఃఖం, గౌరవం-అవమానం అన్నీ సమానంగా చూడగల శక్తి కలిగినప్పుడు మనస్సు స్థిరమవుతుంది.
ఆచరణలో నియమం :
ధ్యాన యోగి అధిక భోజనం, అధిక నిద్ర, అధిక సంచారం, అధిక మాటల నుండి దూరంగా ఉంటాడు. సమతుల్యమైన ఆహారం, నిద్ర, విశ్రాంతి, శ్రమ – ఇవన్నీ యోగికి అచంచల మనస్సును ఇస్తాయి.
అభ్యాసం (సాధన) :
ప్రతిరోజూ ఒకే సమయానికి ధ్యానం చేయడం, ఒకే స్థలంలో కూర్చోవడం, శరీరాన్ని సజావుగా నిలబెట్టుకోవడం ద్వారా మనస్సు అలవాటు పడుతుంది.
ఏకాగ్రత (ధారణ):
మనస్సు ఒకే లక్ష్యంపై కేంద్రీకృతమైతే అది చంచలంగా తిరగదు. అప్పుడు యోగి అంతరంగంలో శాంతి, స్థైర్యం ఏర్పడుతుంది.
భగవద్భక్తి :
కేవలం శ్వాస నియంత్రణ, మనస్సు నియంత్రణ సరిపోదు. పరమేశ్వరుని రూపం, నామం, లీలలపై ప్రేమతో ధ్యానం చేస్తే మనస్సు నిజమైన అచంచల స్థితిని పొందుతుంది.
3. ధ్యానం ద్వారా ఆత్మానందాన్ని ఎలా అనుభవిస్తారు?
ధ్యానం అనేది ఆత్మానుభూతికి ద్వారం. భగవద్గీతలో ధ్యానాన్ని ఇలా వర్ణిస్తారు
అంతర్ముఖత :
యోగి ధ్యానం ప్రారంభించినప్పుడు తన మనస్సును బాహ్య ప్రపంచం నుండి వెనక్కి తీసుకువస్తాడు. ఇంద్రియాల ప్రేరణల నుండి విముక్తి పొందినప్పుడు లోపలి శాంతి ప్రత్యక్షమవుతుంది.
ఆత్మసాక్షాత్కారం :
ధ్యానం గాఢమయ్యే కొద్దీ యోగి తన శరీరమే తాను కాదని, మనస్సే తాను కాదని, తాను శుద్ధమైన ఆత్మ అని తెలుసుకుంటాడు. ఈ జ్ఞానం వచ్చినప్పుడు భయం, ఆశ, లోభం, దుఃఖం అన్నీ తొలగిపోతాయి.
పరమాత్మ అనుభూతి :
ఆత్మస్వరూపం తెలుసుకున్న తర్వాత యోగి పరమాత్మతో ఏకత్వాన్ని అనుభవిస్తాడు. “నేను పరమేశ్వరునికి విడివడి లేని భాగం” అనే భావన గాఢమవుతుంది.
ఆనందం స్వరూపం :
ఆత్మ స్వభావం ఆనందమే. కానీ మనస్సు చంచలంగా ఉండడం వలన మనం దానిని అనుభవించలేము. ధ్యానం ద్వారా మనస్సు శాంతమైనప్పుడు ఆత్మానందం సహజంగానే వెలుగుతుంది.
శాశ్వత సంతృప్తి :
బాహ్య విషయాల ద్వారా లభించే సుఖం తాత్కాలికం, కానీ ధ్యానం ద్వారా లభించే ఆత్మానందం శాశ్వతం. ఇది బయటి పరిస్థితులపై ఆధారపడి ఉండదు.
4. భగవద్గీతలో సమాధి స్థితి లక్షణాలు
- యోగి తన మనస్సును స్థిరంగా ఉంచి, శరీరాన్ని సమతుల్యంగా కూర్చుని, దృష్టిని మధ్యభ్రూమధ్యంలో నిలిపి, పరమేశ్వరుని ధ్యానం చేస్తాడు.
- అప్పుడు యోగి నిశ్చలంగా కూర్చున్న దీపం వలె ఉంటాడు. గాలి లేని ప్రదేశంలో దీపజ్యోతి అచంచలంగా వెలిగినట్టే, యోగి మనస్సు సమాధి స్థితిలో నిలుస్తుంది.
- సమాధి స్థితిలో యోగి భౌతిక లోకపు దుఃఖాలను అధిగమించి, శాశ్వతానందాన్ని అనుభవిస్తాడు.
5. యోగి జీవితంలో సమాధి స్థితి ప్రాధాన్యం
- సమాధి యోగి జీవితానికి పరమ లక్ష్యం.
- ధ్యానం ద్వారా పొందిన ఆనందం ఇతర ఏ ఆనందానికీ సాటిరాదు.
- సమాధి స్థితిలో యోగి సర్వజీవులలో పరమాత్మను, పరమాత్మలో సర్వజీవులను చూసే జ్ఞానాన్ని పొందుతాడు.
- ఈ అనుభవం వలన యోగి ద్వేషం, అహంకారం, మమకారం అన్నీ విడిచిపెట్టి సమత్వ దృష్టిని పొందుతాడు.
6. సమాధి స్థితి – ఆధ్యాత్మిక పరమావధి
భగవద్గీతలో శ్రీకృష్ణుడు చివరగా చెబుతున్నాడు – “యోగులలో గొప్పవాడు, భక్తితో నన్ను ధ్యానం చేసేవాడు”. అంటే సమాధి స్థితి కేవలం మానసిక సాధన మాత్రమే కాదు, దానిలో భక్తి మూలాధారంగా ఉండాలి. భక్తి లేకుండా ధ్యానం యాంత్రికంగా మారుతుంది. కానీ భక్తితో కూడిన ధ్యానం యోగిని పరమేశ్వరుని అనుభూతికి చేర్చుతుంది.
ముగింపు
ధ్యాన సమాధి స్థితి అనేది యోగి సాధనలో అత్యున్నత స్థాయి. ఈ స్థితిలో మనస్సు పూర్తిగా అచంచలంగా నిలుస్తుంది. బాహ్య లోకపు మాయాసుఖాలను మించి, అంతరంగంలో వెలసే శాశ్వత ఆత్మానందాన్ని యోగి ప్రత్యక్షంగా అనుభవిస్తాడు. ధ్యానం ద్వారా ఆత్మస్వరూపం తెలుసుకొని, పరమాత్మతో ఏకత్వాన్ని అనుభవించినప్పుడు యోగి నిజమైన విముక్తిని పొందుతాడు.
అందువలన భగవద్గీత 6వ అధ్యాయం మనకు చెబుతున్న సందేశం – సమాధి స్థితి అనేది బాహ్య సుఖాల కంటే అత్యున్నతమైన ఆత్మానందానికి మార్గం. యోగి తన భక్తి, సాధన, ఏకాగ్రత ద్వారా దీనిని పొందగలడు.
0 కామెంట్‌లు