కర్మత్యాగం మరియు కర్మయోగం లో ఏది శ్రేష్ఠం?

భగవద్గీతలో 5వ అధ్యాయము “కర్మసంఖ్యాస యోగం” అనే పేరుతో ప్రసిద్ధి చెందింది. ఇందులో శ్రీకృష్ణుడు అర్జునునికి ఒక ముఖ్యమైన సందేహాన్ని నివృత్తి చేస్తాడు. అర్జునుడు అడిగిన ప్రశ్న, కర్మలను పూర్తిగా వదిలి సంఖ్యాసంగా జీవించడమే శ్రేష్ఠమా? లేక కర్మలను వదలకుండా, ఫలాసక్తి లేకుండా చేయడమే కర్మయోగమా? ఈ ప్రశ్న భక్తులకే కాదు, సాధారణ జీవన విధానంలో ఉన్నవారికీ కూడా అతి ముఖ్యమైనది. ఎందుకంటే మనం నిత్యం చేసే పనుల మధ్యే ఆధ్యాత్మికతను సాధించవచ్చా? లేక వాటిని విసర్జించి సంసారబంధాన్ని విడిచిపెట్టాలా? అనేది ప్రతి యుగంలో కూడా కలిగే సందేహం.

కర్మత్యాగం (సంఖ్యాసం) అంటే ఏమిటి?

సంఖ్యాసం అనగా అన్ని కర్మలను వదిలివేయడం. గృహస్థ, సామాజిక, వృత్తి సంబంధమైన పనులను కూడా పరమార్థం కోసం విడిచిపెట్టడం. ఈ మార్గంలో జీవించే వారు సాధారణంగా సంఖ్యాసులు (సన్యాసులు) అవుతారు. వారికి బాహ్య జీవనంలో కర్మలకు పెద్దగా ప్రాముఖ్యత ఉండదు; ధ్యానం, జ్ఞానమార్గం, బ్రహ్మాన్వేషణే ప్రధానంగా ఉంటాయి.
కర్మత్యాగం యొక్క ప్రధాన ఉద్దేశం. “నేను చేసే పనులన్నీ తాత్కాలికమే, నిజమైన శాశ్వత సత్యం బ్రహ్మమే” అని గ్రహించి బాహ్య చర్యలన్నింటినీ తగ్గించడం.

కర్మయోగం (ఫలాసక్తి రహిత కర్మ) అంటే ఏమిటి?

కర్మయోగం అనగా కర్మను వదలకుండా, కానీ దానికి ఫలాసక్తి లేకుండా చేయడం. అంటే మనిషి తన కర్తవ్యాలను నిజాయితీగా నిర్వర్తిస్తాడు, కానీ వాటి ఫలితం గురించి లోలోపల ఆశ లేదా భయం పెట్టుకోడు. అన్ని ఫలితాలను భగవంతునికి సమర్పిస్తాడు.
ఉదాహరణకు : ఒక రైతు తన పొలాన్ని దున్ని విత్తనం వేస్తాడు. వర్షం వస్తుందా? పంట బాగుంటుందా? అన్నది దేవుడిపై ఆధారపడింది. కానీ రైతు తన కర్తవ్యాన్ని మాత్రం వదిలిపెట్టడు. ఇదే కర్మయోగం యొక్క ప్రాయోగిక రూపం.

అర్జునుని సందేహం – రెండింటిలో ఏది శ్రేష్ఠం?

అర్జునుని దృష్టిలో సంఖ్యాసం అంటే కర్మలనుంచి విముక్తి, అంటే యుద్ధం చేయాల్సిన బాధ్యత లేకుండా ప్రశాంత జీవితం. కానీ కర్మయోగం అంటే కర్మ చేస్తూనే మనసులో నిరాసక్తిని సాధించడం. కాబట్టి అతనికి గందరగోళం కలిగింది. “ఈ రెండింటిలో ఏది నిజంగా శ్రేష్ఠం?”

శ్రీకృష్ణుని సమాధానం

శ్రీకృష్ణుడు అర్జునుని ప్రశ్నకు సమాధానం ఇస్తూ ఇలా చెబుతాడు
1. కర్మత్యాగం (సంఖ్యాసం) మరియు కర్మయోగం రెండూ ఆధ్యాత్మిక విముక్తికి దారి తీస్తాయి.
2. కానీ వీటిలో కర్మయోగం శ్రేష్ఠం. ఎందుకంటే ప్రతి ఒక్కరు సంఖ్యాస మార్గాన్ని అనుసరించడం సాధ్యం కాదు. గృహస్థుడు, ఉద్యోగి, కుటుంబ బాధ్యతలు ఉన్నవాడు కర్మలను పూర్తిగా విడిచి పెట్టలేడు.
3. ఫలాసక్తి లేకుండా కర్మ చేయడం ద్వారా కూడా అతను అదే స్థితికి చేరవచ్చు, ఎక్కడికి సంఖ్యాసి చేరుతాడో.

కర్మత్యాగం మరియు కర్మయోగం మధ్య తేడాలు

విధానం : సంఖ్యాసం – కర్మను పూర్తిగా వదిలేయడం.
కర్మయోగం. కర్మను చేస్తూనే ఫలానికి అసక్తి లేకపోవడం.
జీవనశైలి : సంఖ్యాసి సాధారణంగా సమాజం నుండి దూరంగా ఉంటాడు.
కర్మయోగి సమాజంలోనే ఉంటూ, తన కర్తవ్యాలను చేస్తాడు.
సాధ్యత : సంఖ్యాసం కఠినమైన మార్గం, కొద్దిమందికే సాధ్యం.
కర్మయోగం ప్రతీ ఒక్కరికీ సాధ్యమైన మార్గం.
ప్రయోజనం : రెండూ మోక్షానికి దారి తీస్తాయి. కానీ కర్మయోగం జీవనాన్ని సమతుల్యం చేస్తుంది.

భగవద్గీత బోధన – కర్మయోగమే శ్రేష్ఠం

భగవద్గీత ప్రకారం, మనిషి స్వభావపరంగా కర్మల నుండి తప్పించుకోలేడు. శరీరం ఉన్నంతవరకు కర్మలు తప్పవు. కనుక వాటిని వదిలిపెట్టడం కష్టసాధ్యం. కానీ కర్మలు చేయడం తప్పనిసరి అయినప్పుడు వాటిని నిస్వార్థంగా, ఫలాసక్తి లేకుండా చేయడం ద్వారా మోక్షం సాధ్యమవుతుంది.
ఇక్కడ గీత ఒక ముఖ్యమైన విషయాన్ని చెబుతుంది:
* కర్మఫలాన్ని మనసులో అనుభవించకపోవడం వల్ల మనసు శాంతిగా ఉంటుంది.
* సమబుద్ధి కలుగుతుంది.
* స్వార్థరహితంగా చేసే కర్మలు సమాజానికీ ఉపయోగపడతాయి.
అందువల్ల గీతలో కర్మయోగమే శ్రేష్ఠం అని స్పష్టంగా చెప్పబడింది.

ప్రాయోగిక దృష్టిలో కర్మయోగం ప్రాముఖ్యత

సమాజ హితం : కర్మయోగి తన పనులను చేస్తూనే ఇతరులకు మేలు చేస్తాడు. ఉదాహరణకు: ఒక వైద్యుడు ఫలాసక్తి లేకుండా తన విధిని చేస్తే, అనేక మందికి ప్రాణరక్షణ జరుగుతుంది.
మనశ్శాంతి : ఫలంపై ఆందోళన లేకపోవడం వల్ల మనసు ప్రశాంతంగా ఉంటుంది.
ఆధ్యాత్మిక ప్రగతి : కర్మ ఫలితాలను భగవంతునికి సమర్పించడం ద్వారా భక్తి, శరణాగతి పెరుగుతుంది.
సమతుల్యం : జీవనంలో కర్తవ్యాలను వదలకపోవడం వల్ల గృహస్థ జీవితం మరియు ఆధ్యాత్మికత రెండూ సమన్వయం అవుతాయి.

సంఖ్యాసం మార్గం ఎవరికోసం?

గీత సంఖ్యాసాన్ని పూర్తిగా నిరాకరించదు. కానీ అది చాలా అరుదైన వర్గానికి మాత్రమే అనుకూలం. ఉదాహరణకు : లోకబంధాలను పూర్తిగా విడిచి పెట్టగలిగినవారు, ధ్యానంలో మునిగిపోయే జ్ఞానులు, నిరాసక్తులు. అలాంటి వారు సంఖ్యాస మార్గాన్ని ఎంచుకోవచ్చు. కానీ సాధారణ మనిషికి అది కఠినతరమైనది.

తాత్పర్యం

భగవద్గీత 5వ అధ్యాయములోని ఈ బోధన మనకు స్పష్టతనిస్తుంది. కర్మత్యాగం మరియు కర్మయోగం రెండూ మోక్షానికి దారి తీస్తాయి. కానీ కర్మయోగం మాత్రమే సాధారణ జీవనంలో అనుసరించదగినది. ఎందుకంటే:
* కర్మల నుండి ఎవరూ పూర్తిగా తప్పించుకోలేరు.
* ఫలాసక్తి లేకుండా కర్తవ్యాలను చేయడం ద్వారానే మనసు శాంతి పొందుతుంది.
* ఈ మార్గం భక్తుని ఆధ్యాత్మికంగా పెంచి, సమాజానికి కూడా మేలు చేస్తుంది.
అందువల్ల గీత బోధన ప్రకారం “ఫలాసక్తి లేకుండా కర్మ చేయడం, అంటే కర్మయోగమే శ్రేష్ఠం”.

ముగింపు

మనిషి జీవితంలో కర్మ తప్పనిసరి. కానీ దానిని ఎలా చేయాలి అనేది అతని ఆధ్యాత్మిక దిశను నిర్ణయిస్తుంది. సంఖ్యాసం అంటే కర్మను వదిలిపెట్టడం; అది సాధ్యమైనది కొందరికి మాత్రమే. కానీ కర్మయోగం అనేది ప్రతి ఒక్కరికీ సాధ్యమైన మార్గం. భగవద్గీత 5వ అధ్యాయము మనకు బోధించే మూల సత్యం “కర్మ చేస్తూనే, ఫలాసక్తిని విడిచిపెట్టడం ద్వారానే భక్తుడు మోక్షాన్ని పొందుతాడు”.