యోగులలో శ్రేష్ఠుడు ఎవరు?

భగవద్గీతలో 6వ అధ్యాయం "ధ్యానయోగం" అని పిలవబడుతుంది. ఈ అధ్యాయం మొత్తం ధ్యానం, యోగి జీవన విధానం, అతని నియమాలు, ఆచరణ, మరియు యోగులలో ఎవరు శ్రేష్ఠుడో అనే అంశాలపై స్పష్టమైన ఉపదేశం ఇస్తుంది. కృష్ణభగవానుడు యోగుల స్థితులను వివరిస్తూ, చివరగా యోగులలో ఎవరు అత్యున్నతుడు అనే ప్రశ్నకు సమాధానమిస్తాడు.

యోగి అంటే ఎవరు?

యోగి అనగా కేవలం ఆసనాలు లేదా ప్రాణాయామం చేయువాడు మాత్రమే కాదు. తన మనస్సును నియంత్రించుకొని, ఇంద్రియాలను వశపరచుకొని, పరమాత్మపై మనస్సును నిలబెట్టిన వాడే నిజమైన యోగి. అతను స్వార్థం లేకుండా ప్రతి జీవికి మేలు కోరుతూ జీవిస్తాడు. గీత ప్రకారం, నిజమైన యోగి ఇతరుల కంటే వేరుగా జీవిస్తాడు – అతని లక్ష్యం భౌతిక లాభం కాదు, దైవానుసంధానం.

యోగుల విభిన్న స్థాయులు

కర్మయోగి : కర్మలను ఫలాసక్తి లేకుండా చేసే వాడు.
జ్ఞానయోగి : జ్ఞానం ద్వారా ఆత్మసాక్షాత్కారం సాధించడానికి ప్రయత్నించే వాడు.
ధ్యానయోగి : ధ్యానం ద్వారా మనస్సును ఏకాగ్రపరచి పరమాత్మను పొందడానికి శ్రమించే వాడు.
భక్తియోగి : ప్రేమతో, విశ్వాసంతో, పరమేశ్వరునిపై అఖండ భక్తితో ధ్యానం చేసే వాడు.
భగవద్గీతలో ఈ మార్గాలన్నీ ఉన్నతమైనవే అయినప్పటికీ, వాటిలో శ్రేష్ఠమైన స్థితి ఏమిటో స్పష్టంగా చెప్పబడింది.

కృష్ణుడి నిర్ణయము. యోగులలో శ్రేష్ఠుడు ఎవరు?

6వ అధ్యాయం చివరి శ్లోకంలో శ్రీకృష్ణుడు ఇలా అంటాడు – యోగులలో ఎవడు తన అంతరంగమంతటినీ నా మీద భక్తితో నిలుపుతాడో, ఆ యోగి యోగులలో అత్యుత్తముడు.
అంటే, కేవలం ధ్యానములో మునిగిపోవడమే శ్రేష్ఠత కాదు. ఆ ధ్యానం పరమేశ్వరునిపై కేంద్రీకృతమై ఉండాలి. మనస్సు నిరాకార ధ్యానంలో మునిగితే అది సాధారణ సాధన మాత్రమే; కానీ పరమేశ్వరునిపై ప్రేమతో ధ్యానం చేస్తే అది పరిపూర్ణ భక్తి అవుతుంది.

ధ్యానం మాత్రమే చేస్తే ఎందుకు పరిపూర్ణత రాదు?

ధ్యానంలో నిమగ్నుడైన వాడు మనస్సును నియంత్రించి ప్రశాంతతను పొందగలడు. కానీ ఆ ధ్యానం లోకసంబంధమైనది కాని, కేవలం శూన్యంపై కాని కేంద్రీకృతమైతే, అది మనసుకు శాంతిని ఇస్తుంది కానీ దైవసాక్షాత్కారానికి దారితీయదు. దైవంపై కేంద్రీకృతమైన ధ్యానం మాత్రమే మనిషిని పరమపదానికి తీసుకుపోతుంది.

భక్తితో ధ్యానం చేసే యోగి ఎందుకు శ్రేష్ఠుడు?

అఖండ అనుసంధానం : భక్తియోగి ఎల్లప్పుడూ భగవంతుని తలచుకుంటాడు. అతని ధ్యానం నిరంతరమైనది, ఒక క్షణికాస్థితి కాదు.
ప్రేమతో కూడిన ధ్యానం : భక్తి అంటే కేవలం ఆరాధన కాదు, అది ప్రేమతో కూడిన సమర్పణ. ప్రేమతో ధ్యానం చేసే వాడి మనస్సు స్థిరంగా ఉంటుంది.
దైవకృప లభ్యం : భక్తుడు ఎప్పుడూ భగవంతుని శరణు కోరుతాడు. దాంతో భగవంతుని కృప త్వరగా లభిస్తుంది.
లోకహితం : భక్తియోగి తనకే కాదు, ఇతరులకూ మేలు కోరుతాడు. దాంతో అతని జీవితం సమాజానికీ ఆదర్శమవుతుంది.

భగవద్గీతలో శ్రేష్ఠ యోగి లక్షణాలు

- సమాన దృష్టి (మిత్రుడు, శత్రువు, పాపి, సజ్జనుడు అందరినీ సమానంగా చూడటం)
- ఇంద్రియ నియమం
- లోభ, క్రోధ, మోహం వంటి దుర్గుణాల నివారణ
- మితాహారం, మితనిద్ర
- నిరంతర పరమాత్మ స్మరణ
- భక్తితో కూడిన ధ్యానం

యోగి జీవిత విధానం

గీతలో ధ్యానయోగి ఎలా జీవించాలో కూడా చెప్పబడింది. అతను ప్రశాంత ప్రదేశంలో నివసించి, మనస్సును శాంతింపజేసి, ఆసనం వేసుకుని, ఆహారం, నిద్ర, కర్మలలో మితంగా ఉండి, మనస్సును ఒక్క పరమాత్మపై నిలుపుకోవాలి. కానీ చివరికి కృష్ణుడు చెప్పినది – ఈ నియమాలన్నింటికి మించి, భక్తితో నా మీద ధ్యానం చేసే యోగియే శ్రేష్ఠుడు.

ఆధ్యాత్మిక దృష్టిలో అర్థం

యోగులలో శ్రేష్ఠుడు అంటే కేవలం ఆధ్యాత్మిక సాధనలో నైపుణ్యం కలవాడు కాదు. నిజమైన శ్రేష్ఠుడు తన జీవితం ద్వారా దైవాన్ని అనుభవించి, దానిని ఇతరులకు పంచేవాడు. ధ్యానం భక్తితో మిళితమైతే అది జ్ఞానం, కర్మ, ధ్యానం అన్నింటినీ అధిగమిస్తుంది.

మన జీవనానికి పాఠం

మనము కూడా యోగుల మార్గాన్ని అనుసరించాలని అనుకుంటే, కేవలం ధ్యానం లేదా కర్మ చేయడం సరిపోదు. వాటన్నింటికీ ప్రాణమిచ్చేది భక్తి. మనం చేసే ప్రతి కర్మను, ధ్యానాన్ని, ఆలోచనను పరమాత్మకు అర్పణగా మార్చితేనే అది నిజమైన యోగమవుతుంది.

ముగింపు

భగవద్గీత 6వ అధ్యాయం చివరగా ఇచ్చిన సారాంశం – యోగులలో శ్రేష్ఠుడు భక్తియోగి. ధ్యానం చేయువాడు గొప్పవాడు, జ్ఞానం అన్వేషించువాడు ఉన్నతుడు, కర్మఫలాన్ని విడిచిపెట్టిన వాడు మహోన్నతుడు. కానీ వారందరిలో పరమేశ్వరునిపై ప్రేమతో ధ్యానం చేసే వాడే అత్యున్నతుడు. ఎందుకంటే ఆయన ధ్యానం కేవలం మనస్సును శాంతింపజేయడం మాత్రమే కాదు, దైవసాక్షాత్కారాన్ని, పరమపదాన్ని ప్రసాదిస్తుంది.