సత్త్వం, రజస్సు, తమస్సు గుణాలు మనిషి ప్రవర్తనను, ఆలోచనలను, కర్మలను ఎలా ప్రభావితం చేస్తాయి?
1. సత్త్వ గుణం – జ్ఞానం, శాంతి, పవిత్రతకు మూలం
లక్షణాలు :
సత్త్వం అంటే ప్రకాశం, జ్ఞానం, సమతుల్యత. ఈ గుణం అధికంగా ఉన్నప్పుడు వ్యక్తి మనసు స్వచ్ఛంగా, ప్రశాంతంగా ఉంటుంది.
ప్రవర్తనపై ప్రభావం :
* సత్త్వగుణి సహనం, కరుణ, దయ, సేవాభావంతో ప్రవర్తిస్తాడు.
* అతడు హింస, కోపం, మోసానికి దూరంగా ఉంటాడు.
* సత్యనిష్ఠ, నియమబద్ధత, ధర్మబద్ధమైన ప్రవర్తన చూపిస్తాడు.
ఆలోచనలపై ప్రభావం :
* ఆలోచనలు స్ఫటికంలా స్వచ్ఛంగా ఉంటాయి.
* జ్ఞానాన్ని, నిజాన్ని అన్వేషించే తపన ఉంటుంది.
* శాంతి, మానవత, ఆధ్యాత్మికత వైపు దృష్టి ఎక్కువగా ఉంటుంది.
కర్మలపై ప్రభావం :
* సత్త్వ గుణి తన కర్మను నిర్లిప్తంగా, ఫలాపేక్ష లేకుండా చేస్తాడు.
* సేవా కార్యక్రమాలు, దాతృత్వం, ఆధ్యాత్మిక సాధనలో నిమగ్నమవుతాడు.
* ఇతరులకు హాని చేయకుండా సమాజానికి మేలు చేసే పనులు చేస్తాడు.
ఉదాహరణ : ధ్యానం చేసే యోగులు, సత్యాన్వేషణ చేసే ఋషులు, సేవకులు – వీరి ప్రవర్తన సత్త్వ గుణాన్ని ప్రతిబింబిస్తుంది.
2. రజోగుణం – ఆకాంక్ష, కృషి, చురుకుదనం
లక్షణాలు :
రజస్సు అంటే శక్తి, కదలిక, ఆకాంక్ష. ఇది మనిషిని కృషి చేయించే శక్తి.
ప్రవర్తనపై ప్రభావం :
* రజోగుణి ఎప్పుడూ చురుకుగా ఉంటాడు.
* ధనం, అధికారము, పేరు, ప్రతిష్ట కోసం ఆరాటపడతాడు.
* ఇతరుల కంటే ముందుండాలని, పైస్థాయిలో ఉండాలని ప్రయత్నిస్తాడు.
ఆలోచనలపై ప్రభావం :
* ఎల్లప్పుడూ భవిష్యత్తు గురించి, విజయంపై, భౌతిక సుఖాలపై దృష్టి ఉంటుంది.
* పోటీ మనస్తత్వం ఎక్కువగా ఉంటుంది.
* అహంకారం, గర్వం, ఈర్ష్య కొంతవరకు సహజం.
కర్మలపై ప్రభావం :
* రజోగుణి శ్రమించి విజయాన్ని సాధించడానికి ప్రయత్నిస్తాడు.
* వ్యాపారాలు, రాజకీయాలు, పరిశ్రమలు, కొత్త ఆవిష్కరణల వెనుక రజస్సు ప్రధాన శక్తి.
* అయితే అతని కర్మ ఎక్కువగా ఫలాపేక్షతో ఉంటుంది – “నేను ఈ పని చేస్తే నాకు లాభమేమిటి?” అనే దృష్టి ఉంటుంది.
ఉదాహరణ : వ్యాపారవేత్తలు, రాజకీయ నాయకులు, కీర్తి కోసం కష్టపడే కళాకారులు – వీరిలో రజస్సు ప్రధానంగా కనిపిస్తుంది.
3. తమోగుణం – అజ్ఞానం, జడత్వం, నిద్రావస్థ
లక్షణాలు :
తమస్సు అంటే చీకటి, మోహం, ఆలోచనల బరువు. ఈ గుణం అధికమైతే వ్యక్తి ఆలోచనా శక్తి తగ్గిపోతుంది.
ప్రవర్తనపై ప్రభావం :
* తమోగుణి అలసత్వం, నిర్లక్ష్యం, బాధ్యతలేని ప్రవర్తన చూపుతాడు.
* అసత్యం, మద్యం, మత్తు పదార్థాలు, హింసాత్మక ప్రవర్తన వైపు ఆకర్షితుడవుతాడు.
* చెడు అలవాట్లు, అజాగ్రత్త, అజ్ఞానం పెరిగిపోతాయి.
ఆలోచనలపై ప్రభావం :
* స్పష్టమైన ఆలోచన ఉండదు; అయోమయం ఎక్కువగా ఉంటుంది.
* ఆత్మవికాసం కన్నా, తక్షణ సుఖాలు, భ్రమలు, మోహం ఎక్కువగా ఉంటాయి.
* అజ్ఞానం, మానసిక మంధత్వం అధికంగా ఉంటుంది.
కర్మలపై ప్రభావం :
* తమోగుణి చేసే పనులు ఎక్కువగా హాని కలిగించే విధంగా ఉంటాయి.
* వ్యసనాలు, హింస, అజ్ఞానంతో కూడిన పనులు చేస్తాడు.
* శ్రమ చేయకుండా ఇతరులపై ఆధారపడే స్వభావం కలిగిస్తాడు.
ఉదాహరణ : మద్యం, మత్తు పదార్థాలకు బానిసలు, హింసాత్మకులు, నిర్లక్ష్యపూర్వక జీవనం గడిపేవారు – వీరిలో తమస్సు స్పష్టంగా కనిపిస్తుంది.
4. మూడు గుణాల సమతుల్యత
ఏ మనిషిలోనూ ఒకే గుణం మాత్రమే ఉండదు. ఇవి మూడూ కలిసి ఉంటాయి. కానీ ఏ గుణం ఎక్కువగా ఉంటుందో దాని ఆధారంగా మనిషి ప్రవర్తన, ఆలోచన, కర్మలు మారుతాయి.
* సత్త్వం అధికమైతే → ప్రశాంతత, జ్ఞానం, ఆధ్యాత్మికత పెరుగుతాయి.* రజస్సు అధికమైతే → శక్తి, ఆకాంక్ష, పోటీ భావం పెరుగుతాయి.
* తమస్సు అధికమైతే → అలసత్వం, అజ్ఞానం, హాని కలిగించే కర్మలు పెరుగుతాయి.
అందువల్ల ఆధ్యాత్మిక శాస్త్రాలు చెబుతున్నది ఏమిటంటే – తమస్సును తగ్గించి, రజస్సును సమతుల్యం చేసి, సత్త్వాన్ని పెంపొందించుకోవాలి. సత్త్వం పెరిగిన తర్వాత కూడా, గుణాలకు అతీతుడై పరమాత్మలో లీనమవ్వడం మనిషి జీవిత లక్ష్యం.
ముగింపు
సత్త్వం, రజస్సు, తమస్సు – ఈ మూడు గుణాలు మనిషి అంతరంగంలో ఎప్పుడూ పోరాడుతూనే ఉంటాయి. ఇవి మన ప్రవర్తనను తీర్చిదిద్దుతాయి, ఆలోచనలను నియంత్రిస్తాయి, కర్మలను ప్రభావితం చేస్తాయి.
* సత్త్వం → జ్ఞానం, శాంతి, ధర్మబద్ధమైన జీవితం.
* రజస్సు → శ్రమ, పోటీ, లాభనష్ట దృష్టి.
* తమస్సు → అలసత్వం, అజ్ఞానం, హానికర జీవనం.
ఎవరైనా ఈ గుణాల స్వరూపాన్ని అర్థం చేసుకొని, సత్త్వాన్ని పెంపొందించి, రజస్సును సద్వినియోగం చేసుకొని, తమస్సును తగ్గిస్తే – అతని జీవితం ధర్మమార్గంలో ముందుకు సాగి, చివరకు పరమాత్మ సాక్షాత్కారానికి దారితీస్తుంది.
0 కామెంట్‌లు