సత్త్వం, రజస్సు, తమస్సు గుణాలు అంటే ఏమిటి?
భగవద్గీత 14వ అధ్యాయాన్ని "గుణత్రయ విభాగ యోగం" అంటారు. ఇందులో ఈ మూడు గుణాల స్వభావం, ప్రభావం, వాటి ఆధీనంలో ఉన్న జీవి ఎలా ప్రవర్తిస్తాడు అనే విషయాలను శ్రీకృష్ణుడు వివరించాడు.
1. సత్త్వ గుణం
సత్త్వం అంటే శుద్ధి, జ్ఞానం, ప్రశాంతత. ఇది మనస్సులో వెలుగు, సత్యం, వివేకం కలిగించే శక్తి.
సత్త్వ గుణ లక్షణాలు
* స్వచ్ఛమైన ఆలోచనలు
* ప్రశాంతమైన మనసు
* నిజాయితీ, కరుణ, దయా గుణం
* జ్ఞానం సంపాదించాలనే ఆసక్తి
* ఇతరుల పట్ల సహనం, సానుభూతి
* కర్మలలో స్వార్థం కన్నా ధర్మం ప్రధానంగా భావించడం
* భగవంతుని భక్తి, ధ్యానం, యోగం పట్ల ఆకర్షణ
సత్త్వ గుణ ఫలితాలు
సత్త్వగుణం కలిగినవారు మంచి జ్ఞానం పొందుతారు. వారి మనసు ఎప్పుడూ ఆనందంతో, ప్రశాంతంగా ఉంటుంది. వారు ఇతరుల కోసం జీవిస్తారు. భగవద్గీత ప్రకారం, సత్త్వగుణం అధికంగా ఉన్నవారు జ్ఞానానికి, దేవతా లోకాలకు దగ్గరగా వెళ్తారు.
2. రజో గుణం
రజస్సు అంటే చలనం, ఆసక్తి, కోరిక, కృషి. ఇది వ్యక్తిని ఎప్పుడూ క్రియాశీలుడిగా ఉంచే శక్తి.
రజో గుణ లక్షణాలు
* అసంతృప్తి, ఎప్పుడూ మరింత కావాలని భావించడం
* ధన, పదవి, కీర్తి, భోగాల కోసం నిరంతర ప్రయత్నం
* కోరికలు, ఆశలు, అహంకారం ఎక్కువగా ఉండటం
* శ్రమ, పోటీ, కఠిన ప్రయత్నాలు చేయడం
* లోభం, అసూయ, ద్వేషం వంటి భావాలు ఎక్కువగా ఉండటం
* "నేనే చేశాను" అనే స్వార్థ భావన
రజో గుణ ఫలితాలు
రజో గుణం ప్రభావం వల్ల మనిషి ఎప్పుడూ కోరికల బంధనంలో ఉంటాడు. విజయమో అపజయమో వచ్చినా అతను శాంతిని పొందలేడు. రజో గుణం అధికంగా ఉన్నవారు లోకసంబంధ ఫలితాలను అనుభవిస్తారు. వారు ఎక్కువగా మానుష లోకంలోనే పుట్టి మళ్లీ మళ్లీ చక్రంలో పడతారు.
3. తమో గుణం
తమస్సు అంటే అజ్ఞానం, జడత్వం, ఆలోచనలలో మబ్బు. ఇది మనిషిని మోసం, అజ్ఞానం, అలసత్వం వైపు లాక్కెళ్తుంది.
తమో గుణ లక్షణాలు
* నిద్ర, అలసత్వం, నిర్లక్ష్యం ఎక్కువగా ఉండటం
* అజ్ఞానం, అబద్ధం, దుర్మార్గం వైపు ఆకర్షణ
* మత్తు పదార్థాలు, వ్యసనాల పట్ల ఆసక్తి
* ఆలోచనల్లో స్పష్టత లేకపోవడం
* కోపం, క్రూరత్వం, హింసా భావాలు పెరగడం
* సమయం వృధా చేయడం, పనిని వాయిదా వేయడం
తమో గుణ ఫలితాలు
తమస్సు అధికంగా ఉన్నవారు అజ్ఞానంలోనే మునిగిపోతారు . వారు దారుణమైన పనులు చేస్తారు. భగవద్గీత ప్రకారం, తమో గుణం అధికంగా ఉన్నవారు అధమ లోకాలలో పుడతారు, అంటే తక్కువ స్థాయిలోని యోనులలో జన్మిస్తారు.
మూడు గుణాల పరస్పర సంబంధం
* ఈ మూడు గుణాలు ఎప్పుడూ మనిషిలో పోటీ పడుతుంటాయి.
* ఒకేసారి మూడూ మనలో ఉంటాయి, కానీ ఒకటి ప్రధానంగా ఉంటుంది.
* సత్త్వం పెరిగితే రజస్సు, తమస్సు తగ్గుతాయి.
* రజస్సు పెరిగితే కోరికలు, కలహాలు ఎక్కువవుతాయి.
* తమస్సు పెరిగితే జ్ఞానం కప్పబడుతుంది, మనిషి చీకటిలో పడతాడు.
భగవద్గీతలో గుణాల ప్రాముఖ్యత
శ్రీకృష్ణుడు గీతలో ఇలా చెప్పారు:
- సత్త్వం : జ్ఞానం, ప్రశాంతతకు దారి తీస్తుంది.
- రజస్సు : కర్మల బంధనానికి దారి తీస్తుంది.
- తమస్సు : అజ్ఞానం, పతనానికి దారి తీస్తుంది.
ఈ మూడు గుణాలు అన్ని జీవులను **జనన మరణ చక్రంలో బంధిస్తాయి**. ఎవరు గుణాలకు అతీతంగా ఉంటారో వారు మాత్రమే మోక్షాన్ని పొందుతారు.
ముగింపు
- సత్త్వం = జ్ఞానం, శాంతి, పవిత్రత
- రజస్సు = కృషి, కోరికలు, అశాంతి
- తమస్సు = అజ్ఞానం, అలసత్వం, పతనం
మొత్తానికి, మనిషి స్వభావం, భవిష్యత్తు, పునర్జన్మ అన్నీ ఈ మూడు గుణాల ఆధీనంలోనే ఉంటాయి. సత్త్వ గుణం పెంచుకోవడం ద్వారా జీవి ధర్మమార్గంలో నడుస్తాడు, రజో-తమో గుణాలను జయించినప్పుడు పరమాత్మలో లీనమయ్యే అవకాశం కలుగుతుంది.
0 కామెంట్‌లు