అశ్వత్త వృక్షం (సంసార వృక్షం) అంటే ఏమిటి?

భగవద్గీత** 15వ అధ్యాయం పురుషోత్తమ యోగంలో శ్రీకృష్ణుడు ఒక అత్యంత గంభీరమైన ఆధ్యాత్మిక సత్యాన్ని "అశ్వత్త వృక్షం" అనగా సంసార వృక్షం రూపకంలో వివరించారు. ఈ వృక్షం అంటే మనం అనుభవిస్తున్న సంసార చక్రం, అంటే జనన–మరణాల బంధనంతో కూడిన ప్రపంచ జీవన ప్రయాణం. ఈ వృక్షం మనిషి అజ్ఞానంతో, కర్మలతో, వాంఛలతో ఏర్పడినది. దీని అసలు లక్ష్యం జీవాత్మ యొక్క సత్యస్వరూపాన్ని గ్రహించడానికి ఒక దారి చూపడం.

శ్రీకృష్ణుడు దీన్ని “ఉర్ధ్వమూలం అధఃశాఖం” (పై భాగంలో మూలాలు, కిందకు వ్యాపించిన శాఖలు) అని వర్ణించాడు. ఇది ఒక సాధారణ వృక్షం కాదు; ఆధ్యాత్మిక సత్యానికి ప్రతీక.

ఉర్ధ్వమూలం అంటే ఏమిటి?

ఉర్ధ్వమూలం అంటే పైభాగంలో ఉన్న మూలాలు. సాధారణ వృక్షంలో మూలాలు కిందన ఉంటాయి, కానీ ఈ సంసార వృక్షంలో మూలాలు పైన ఉంటాయి దీని అర్థం:
1. ఈ సృష్టి యొక్క అసలు మూలం పరమాత్మ.
2. ఆయన నుండి అన్నీ ఉద్భవించాయి, ఆయనే అన్నిటికి ఆధారం.
3. ఆయనను వేరుచేసి ఈ వృక్షానికి ఆధారం ఉండదు.
దీనర్ధం ఏమిటంటే మనం అనుభవిస్తున్న లోక జీవితం అన్నీ దైవ శక్తి ఆధారంగానే నిలుస్తున్నాయి. ఈ ప్రపంచం పరమాత్మ శక్తికి ఆధారపడిన ఒక ప్రతిబింబం మాత్రమే.

అధఃశాఖం అంటే ఏమిటి?

అధఃశాఖం అంటే కిందకు విస్తరించిన శాఖలు. దీని అర్థం:
1. సృష్టిలోని అన్ని లోకాలు, ప్రాణులు, కర్మలు, వాంఛలు అన్నీ ఈ వృక్షం యొక్క శాఖలు.
2. మన ఇంద్రియాల అనుభవాలు, ఆశలు, వాంఛలు – ఇవన్నీ వృక్ష శాఖల లాగా విస్తరించాయి.
3. ప్రతి శాఖ ఒక విధమైన జీవన దారిని సూచిస్తుంది – ధనమునకు ఆకర్షణ, కీర్తికోసం పోరాటం, భోగవాంఛ, పాపపుణ్య ఫలాలు మొదలైనవి.
దీనితో జీవులు కర్మల బంధనంలో చిక్కుకుని మళ్లీ మళ్లీ జనన–మరణాలకు లోనవుతారు.

అశ్వత్త వృక్షం రూపకం లోతైన అర్థం

ప్రపంచం ప్రతిబింబం : ఈ వృక్షాన్ని "ప్రతిబింబ వృక్షం" అని కూడా చెప్పబడింది. సరస్సులో కనిపించే చెట్టు తలకిందులుగా కనిపించేటట్లుగా, ఈ ప్రపంచం కూడా పరమాత్మ యొక్క శక్తి ప్రతిబింబమే.
నిత్యంగా మారుతూ ఉండే జీవితం : అశ్వత్త వృక్షం ఆకులు ఎల్లప్పుడూ కొత్తగా పుడుతుంటాయి, పాతవి రాలిపోతుంటాయి. అలాగే జీవుల పుట్టుక–చావులు నిరంతరం జరుగుతూనే ఉంటాయి. వేదములు ఆకులుగా : ఈ వృక్షానికి ఆకులు వేదాలు అని చెప్పబడింది. వేదాలు ఈ సంసార వృక్షానికి ఆహారాన్ని అందిస్తాయి. అంటే, శాస్త్ర జ్ఞానం జీవులకు మార్గం చూపుతుంది. మూలం తెలుసుకోవడం కష్టమైయుంది : ఈ వృక్షానికి మొదలు, అంతు, మధ్య — ఏది ఎక్కడ ప్రారంభమైందో అర్థం కాని విధంగా ఉంది. ఇది సంసార చక్రం యొక్క గందరగోళ స్వభావాన్ని సూచిస్తుంది.

ఎందుకు “ఉర్ధ్వమూలం అధఃశాఖం” అని చెప్పారు?

శ్రీకృష్ణుడు ఈ రూపకాన్ని ఇలా వాడటానికి గల కారణం:
- ప్రపంచానికి మూలం పరమాత్మ (అతను పైభాగంలో ఉన్నాడు).
- జీవుల అనుభవాలు, కర్మల ఫలితాలు కింద వ్యాపిస్తున్నాయి .
- మనిషి భౌతిక జీవితంలో చూస్తున్నది అంతా శాఖలు మాత్రమే. మూలాన్ని చూడకపోతే జీవి మోహంలో చిక్కుకుని పోతాడు.
- వృక్షాన్ని “తలకిందులుగా” చూపించడం ద్వారా ఈ ప్రపంచం అసలైన సత్యం కాదు, ఇది కేవలం ప్రతిబింబం, మాయ అని సూచించారు.

సంసార వృక్షాన్ని నరికివేయడం

భగవద్గీత ప్రకారం, ఈ వృక్షాన్ని “అసంగ శస్త్రం” (అసక్తి అనే ఖడ్గం) తో నరికివేయాలి.
- మనిషి ఇంద్రియసుఖాలకు, భోగాలకు, కర్మ బంధనాలకు దాసుడై ఉంటే ఈ వృక్షంలోనే చిక్కుకుని పోతాడు.
- కానీ భక్తి, జ్ఞానం, వైరాగ్యం ద్వారా మనిషి ఈ వృక్షాన్ని నరికివేస్తే, అతను పరమాత్మలో లీనమవుతాడు.
- దాంతో అతను మళ్లీ జనన–మరణాలకు లోనుకాడు, మోక్షాన్ని పొందుతాడు.

ఆధ్యాత్మిక బోధ

అశ్వత్త వృక్షం రూపకం ద్వారా గీతా మాకు చెప్పేది:
1. ఈ సంసారం శాశ్వతం కాదు – ఇది తాత్కాలికమైనది.
2. మనం అనుభవిస్తున్న ప్రపంచం ఒక ప్రతిబింబం మాత్రమే.
3. పరమాత్మలోనే నిజమైన శాశ్వతత్వం ఉంది.
4. వృక్షాన్ని నరికివేయడం అంటే ఆసక్తులను, బంధాలను విడిచి పెట్టడం.
5. పరమాత్మలో శరణు పొందితేనే జీవి అసలు విముక్తిని పొందగలడు.

ముగింపు

అశ్వత్త వృక్షం అనగా సంసార వృక్షం అనేది జీవి అనుభవిస్తున్న లోకజీవితం. దీన్ని “ఉర్ధ్వమూలం అధఃశాఖం” అని చెప్పడం వెనుక గల ఉద్దేశ్యం – పరమాత్మే అసలు మూలం, జీవుల అనుభవాలు మాత్రం కింద విస్తరించాయి అనే సత్యాన్ని గ్రహించమని సూచించడం. ఈ వృక్షం యొక్క స్వభావాన్ని గ్రహించినవారు దానిని నరికివేసి పరమాత్మలోకి చేరి మోక్షాన్ని పొందుతారు.

what is the ashvattha vriksham