గుణాలను ఎలా అధిగమించాలి?

గుణాలను అధిగమించి పరమాత్మలో లీనమయ్యే మార్గం

మనిషి జీవితం ప్రకృతి గుణాలతో నిండిపోతుంది. సత్త్వ, రజస, తమో గుణాలు ప్రతి ఒక్కరిలో ఉంటాయి. వీటి ఆధీనంలోనే మన ఆలోచనలు, ప్రవర్తన, భావాలు, ఇష్టాలు, అభిరుచులు, వికారాలు ఏర్పడతాయి. భగవద్గీతలో శ్రీకృష్ణుడు ఈ మూడు గుణాలను "ప్రకృతిజన్య త్రిగుణమయి మాయ"గా పేర్కొన్నాడు. ఆత్మను ఈ గుణాలు కట్టిపడేసి జనన మరణ చక్రంలో తిప్పుతాయి. అందువల్ల ముక్తి పొందాలంటే, పరమాత్మలో లీనమవ్వాలంటే గుణాలను అధిగమించాలి.

ఈ మార్గం ఒక్కో దశగా సులభంగా అర్థమయ్యే విధంగా చూద్దాం.

1. గుణాల స్వభావం

1. సత్త్వ గుణం : జ్ఞానం, శాంతి, పవిత్రత, సంతోషం, కరుణ ఇవన్నీ సత్త్వ లక్షణాలు. ఇది మనిషిని దేవతా స్వభావానికి దగ్గర చేస్తుంది.
2. రజస గుణం : కాంక్ష, ఆశలు, శ్రమ, చలనం, అధికార దాహం, భోగాలపై మక్కువ ఇవన్నీ రజస ప్రభావం. ఇది మనిషిని కర్మల బంధనంలో కట్టి ఉంచుతుంది.
3. తమో గుణం : అజ్ఞానం, మోసం, నిర్లక్ష్యం, అలసత్వం, భయం, ద్వేషం, ఆత్మహీనత ఇవన్నీ తమస స్వభావం. ఇది మనిషిని పతనానికి నెడుతుంది.
ఈ మూడు గుణాలు ఎవరికీ శాశ్వతం కావు; అవి ఒకదానిపై మరొకటి ఆధిపత్యం చెలాయిస్తూ మనసు, బుద్ధి, శరీరాన్ని ప్రభావితం చేస్తుంటాయి.

2. గుణాతీతుడి అవసరం

గుణాలు ఉన్నంతవరకు ఆత్మ బంధనంలోనే ఉంటుంది.
- సత్త్వ గుణం ఉన్నా, అది జన్మ మరణ చక్రాన్ని తెంచలేకపోతుంది, ఎందుకంటే అది "శ్రేయో బంధనం".
- రజస, తమస గుణాలు "ప్రతికూల బంధనం" కలిగిస్తాయి.
అందువల్ల, మూడు గుణాలను అధిగమించినవాడు మాత్రమే గుణాతీతుడు అవుతాడు. గుణాతీత స్థితి అనగా:
- సుఖదుఃఖాలను సమానంగా చూడడం
- గౌరవం, అవమానం రెండింటినీ సమానంగా తీసుకోవడం
- అనుకూలం, ప్రతికూలం రెండింటినీ సమత్వంతో ఎదుర్కోవడం
- భక్తితో పరమాత్మను ఆశ్రయించడం

3. గుణాలను అధిగమించే మార్గం

(a) జ్ఞాన సాధన
- గుణాలు శాశ్వతం కావని, అవి ప్రకృతి ధర్మం మాత్రమేనని అర్థం చేసుకోవాలి.
- “నేను శరీరం కాదు, నేను ఆత్మను” అన్న జ్ఞానాన్ని బలంగా పట్టుకోవాలి.
- ఈ అవగాహన ద్వారా గుణాల ప్రభావాన్ని సాక్షిగా చూడగలగాలి.

(b) ధ్యాన మార్గం
- ధ్యానం ద్వారా మనస్సును శాంతింపజేయాలి.
- నామ స్మరణ, మంత్ర జపం, పరమాత్మ స్మరణ – ఇవి మనసును గుణాల ఆడిపాడించే స్థితి నుండి బయటకు తీసుకువస్తాయి.
- ధ్యానంలో పరమాత్మను అంతరంగంలో అనుభూతి చేసుకోవడం ద్వారా గుణాతీత స్థితి బలపడుతుంది.

(c) భక్తి మార్గం
- భగవద్గీత 14వ అధ్యాయంలో శ్రీకృష్ణుడు స్పష్టంగా చెప్పారు: "మామేవ యో అభ్యభజతి స గుణాన్సమతీత్యైతాన్ బ్రహ్మభూయాయ కల్పతే."
- అంటే, నా భక్తుడవుతూనే ఈ మూడు గుణాలను అధిగమించి బ్రహ్మత్వాన్ని పొందుతాడు.
- భక్తి అనేది గుణాలను కరిగించే అగ్ని. అది మనసును పూర్తిగా పరమాత్మపై లీనమయ్యేలా చేస్తుంది.

(d) సమత్వ సాధన
- సుఖం వచ్చినప్పుడు మిగుల సంతోషంలో మునిగిపోకూడదు.
- దుఃఖం వచ్చినప్పుడు అధిక ఆవేదనలో పడకూడదు.
- ప్రశంస వచ్చినా, నింద వచ్చినా ఒకే రీతిగా చూడాలి.
- ఇలాంటివి సాధన చేస్తూ వెళితే గుణాల ప్రభావం తగ్గిపోతుంది.

(e) కర్మ యోగం
- కర్మలు చేయడం తప్పనిసరి, కానీ ఫలాపేక్ష లేకుండా చేయాలి.
- “నాకు లాభం, నష్టమేంటి?” అనే ఆలోచన లేకుండా ధర్మబద్ధంగా పని చేయాలి.
- ఇలా చేస్తే రజస గుణం శాంతమవుతుంది, మనసు పవిత్రమవుతుంది.

4. గుణాతీతుడి లక్షణాలు
గుణాలను అధిగమించినవాడు:
- సుఖదుఃఖాల ద్వారా కదలిపోడు.
- స్నేహద్వేషాలు అతనిని ప్రభావితం చేయవు.
- ప్రశంస, అపకీర్తి రెండూ అతనికి సమానమే.
- అన్నిటిలో సమత్వాన్ని అనుభవిస్తాడు.
- పరమాత్మలో అచంచల భక్తితో నిలుస్తాడు.

5. పరమాత్మలో లీనమవ్వడం

గుణాతీతుడైన తరువాతే నిజమైన బ్రహ్మనిష్ఠ కలుగుతుంది.
- ఆ స్థితిలో మనసు పూర్తిగా పరమాత్మలో కలిసిపోతుంది.
- శరీరం, మనసు, బుద్ధి అన్నీ ప్రకృతికి చెందినవే అని తెలిసి, ఆత్మ పరమాత్మలో ఏకమవుతుంది.
- అది ముక్తి స్థితి.
- ఇకపైన జనన మరణ చక్రం ఉండదు. పరమపదప్రాప్తి లభిస్తుంది.

6. ఆచరణలో అమలు

రోజువారీ ధ్యానం : కనీసం 15–30 నిమిషాలు.
గీతా పఠనం :గుణాతీత స్థితిని గుర్తు చేసుకునేలా.
నామ స్మరణ : రోజు కనీసం 108 సార్లు శ్రీ రామ నామ స్మరణ
నిస్వార్థ సేవ : ఆశలేకుండా ఇతరులకు సహాయం చేయడం.
భక్తి సాధన : కీర్తనలు, జపం, ప్రార్థన.
సమత్వ సాధన : అనుకూల, ప్రతికూల పరిస్థితులలో సమతతో ఉండే ప్రయత్నం.

ముగింపు

గుణాలను అధిగమించడం అనేది ఒక్కరోజులో సాధ్యమయ్యే పని కాదు. ఇది క్రమబద్ధమైన సాధన. మనలో సత్త్వ గుణం పెంచుతూ, రజస-తమసను తగ్గించుకుంటూ, చివరికి అన్ని గుణాలను అధిగమించి, పరమాత్మలో భక్తితో లీనమయ్యే స్థితికి చేరుకోవాలి.
భగవద్గీత బోధన ప్రకారం, పరమాత్మలో భక్తితో శరణు చేరినవాడే గుణాతీతుడవుతాడు. అతనికి ముక్తి లభిస్తుంది. ఇది మనిషి జీవితంలో పరమ లక్ష్యం.
ఇలా చేస్తేనే మనం గుణాలను అధిగమించి పరమాత్మలో లీనమయ్యే మార్గం లో ముందుకు సాగవచ్చు.

How to Transcend The Gunas