బ్రహ్మం అంటే ఏమిటి?

భగవద్గీతలో 8వ అధ్యాయం అక్షరబ్రహ్మయోగంగా ప్రసిద్ధి చెందింది. ఈ అధ్యాయంలో శ్రీకృష్ణుడు అర్జునుని సందేహాలను తొలగిస్తూ బ్రహ్మం, అధిభూతం, అధిదైవం, అధియజ్ఞం వంటి ఆధ్యాత్మిక విషయాలను సవివరంగా వివరిస్తాడు. అందులో ముఖ్యంగా “బ్రహ్మం అంటే ఏమిటి?” అనే ప్రశ్నకు సమాధానం ఇస్తాడు.

బ్రహ్మం యొక్క నిర్వచనం

‘బ్రహ్మం’ అనే పదం సంస్కృత ధాతువైన బృహ్ (పెరగడం, విస్తరించడం) నుంచి ఉద్భవించింది. బ్రహ్మం అనగా అనంతమైనది, సర్వవ్యాప్తమైనది, శాశ్వతమైనది, అవ్యయమైనది. ఇది కాలం, స్థలం, వస్తువుల పరిమితులను దాటినది. గీతలో కృష్ణుడు చెబుతున్నట్లు, “అక్షరబ్రహ్మం” అంటే క్షీణించనిది, మార్పు చెందనిది, శాశ్వతమైన పరమ సత్యం.

గీత 8వ అధ్యాయంలో బ్రహ్మం

అధ్యాయం ప్రారంభంలో అర్జునుడు ఆరు ప్రశ్నలు అడుగుతాడు. వాటిలో ఒకటి: “కిమ్ తత్ బ్రహ్మ?” – బ్రహ్మం అంటే ఏమిటి?
దీనికి శ్రీకృష్ణుడు సమాధానంగా చెబుతాడు
- బ్రహ్మం అనేది అక్షర స్వరూపం
- అది మరణమూ, జన్మమూ లేనిది
- జీవులందరిలోనూ ఉన్న అంతరంగ సాక్షి
- అది ధర్మం, యజ్ఞం, కర్మం అన్నింటికీ మూల కారణం.
అంటే, మనం చూసే ఈ విశ్వం, ప్రకృతి, జ్ఞానం, కర్మ అన్నీ బ్రహ్మం నుంచే ఉద్భవించి, చివరికి తిరిగి బ్రహ్మంలో లీనమవుతాయి.

బ్రహ్మం స్వరూపం

అవ్యయం : ఎప్పటికీ నశించనిది.
అనంతం : కొలవలేనిది, అవధులు లేనిది.
నిర్గుణం : ఇది గుణాలకు అతీతం, కానీ సృష్టి కోసం మాయ రూపంలో గుణాల ప్రదర్శన చేస్తుంది.
సర్వవ్యాప్తం : ప్రతి అణువులోనూ, ప్రతి జివిలోనూ బ్రహ్మమే వ్యాపించి ఉంటుంది.
సత్యం : బ్రహ్మమే నిజమైన పరమ సత్యం. మిగిలిన అన్నీ మాయాస్వరూపం, తాత్కాలికం.

బ్రహ్మం మరియు జీవాత్మ సంబంధం

గీతలో శ్రీకృష్ణుడు చెబుతాడు. ప్రతి జీవిలోనూ ఉన్న చైతన్యం, అవగాహన అన్నీ బ్రహ్మం యొక్క ప్రతిబింబం. జీవాత్మ తాత్కాలిక శరీరంలో బంధింపబడినా, అది అసలు పరమబ్రహ్మ స్వరూపం నుంచే ఉద్భవించింది. అందువల్ల జీవాత్మ బ్రహ్మాన్ని గ్రహించినప్పుడు, తన నిజమైన స్వరూపాన్ని తెలుసుకుంటుంది.

బ్రహ్మం మరియు పరమాత్మ

ఇక్కడ ఒక ముఖ్యమైన విషయాన్ని గీత వివరిస్తుంది – బ్రహ్మం అంటే కేవలం నిరాకార పరమసత్యమే కాదు. దాని వెనుక ఉన్న పరమాత్మ స్వరూపం (శ్రీకృష్ణుడు స్వయంగా) కూడా ఉంది.
బ్రహ్మం : నిరాకార, నిర్వికారం, అజ్ఞేయమైన సత్యం.
పరమాత్మ : సాకారంగా, భక్తుల రక్షణ కోసం అవతరించేది.
అంటే, బ్రహ్మం అనేది తాత్త్విక సత్యం; పరమాత్మ అనేది ఆ సత్యానికి వ్యక్తీకరణ.

బ్రహ్మం యొక్క కాలపరమైన వివరణ

అధ్యాయంలో ఒక ప్రత్యేకమైన విశేషం ఉంది. కృష్ణుడు కాలచక్రాన్ని వివరించి బ్రహ్మం శాశ్వతత్వాన్ని స్పష్టం చేస్తాడు.
- ఒక బ్రహ్మదినం = 4,320,000,000 సంవత్సరాలు (చతుర్యుగాల వెయ్యి చక్రాలు).
ఒక బ్రహ్మరాత్రి కూడా అంతే.
ఈ యుగచక్రాలు అన్నీ తిరుగుతూనే ఉంటాయి. కానీ ఈ మార్పులన్నింటికీ అతీతంగా, శాశ్వతంగా ఉండేది బ్రహ్మమే.

బ్రహ్మం తెలుసుకోవడం ఎందుకు అవసరం?

మరణం : జనన చక్రం నుండి విముక్తి – బ్రహ్మాన్ని తెలుసుకోవడం ద్వారా జీవుడు పునర్జన్మ నుండి బయటపడతాడు.
నిజమైన ఆనందం : ఇంద్రియసుఖాలు తాత్కాలికం; బ్రహ్మానందమే శాశ్వతం.
మోక్షానికి ద్వారం : బ్రహ్మాన్ని ధ్యానించి, దానిని స్మరించడం ద్వారా జీవుడు పరమగమ్యాన్ని చేరుకుంటాడు.
భక్తికి బలం : బ్రహ్మాన్ని అర్థం చేసుకున్నప్పుడు, భక్తుడి విశ్వాసం మరింత దృఢమవుతుంది.

బ్రహ్మాన్ని గ్రహించే మార్గాలు

గీతలో సూచించిన విధంగా
ధ్యానం : మనస్సును ఏకాగ్రతతో పరమసత్యంపై నిలిపివేయడం.
భక్తి : కృష్ణుని పరమస్వరూపంగా గుర్తించి నిరంతరం స్మరించడం.
జ్ఞానం : శాస్త్రాధ్యయనం, ఆత్మవిమర్శ ద్వారా బ్రహ్మం స్వరూపాన్ని తెలుసుకోవడం.
కర్మయోగం : స్వార్థరహితంగా కర్మ చేసి, ఫలితాలను పరమాత్మకు అర్పించడం.

ముగింపు

భగవద్గీత 8వ అధ్యాయంలో బ్రహ్మం అనేది అక్షర స్వరూపం, మార్పు చెందని పరమసత్యం అని స్పష్టమవుతుంది. ఇది శాశ్వతమైనది, సర్వవ్యాప్తమైనది, అనంతమైనది. అయితే గీతలో మరో ముఖ్యమైన సూత్రం. బ్రహ్మాన్ని మాత్రమే తెలుసుకోవడం సరిపోదు; ఆ బ్రహ్మానికి ఆధారమైన పరమాత్మ (శ్రీకృష్ణుడు)ను భక్తి ద్వారా చేరుకోవాలి అని ఉంది. అందువల్ల బ్రహ్మాన్ని గ్రహించడం అనేది మోక్షయాత్రలో మొదటి మెట్టు. దానిని భక్తి, జ్ఞానం, యోగం ద్వారా స్ఫురింపజేసినప్పుడే జీవుడు పునర్జన్మచక్రం నుండి బయటపడి నిత్యానందాన్ని పొందగలడు.